آموزش خودمراقبتی به کودکان
همه والدین موظف اند از همان دوران کودکی آموزش های لازم درباره خودمراقبتی را به فرزندان خود بدهند تا آگاهی آن ها در این زمینه افزایش یابد. کودکان به دلیل ناآگاهی ممکن است مورد تعرض و تجاوز افراد بیمار قرار بگیرند. از این رو بسیار مهم است که کودک، درک درستی از بدن و سلامت جنسی خود داشته باشد. توصیه اکید مشاوره کودک به والدین این است که آموزش مهارت خود مراقبتی فرزندان خود را از همان دوران کودکی آغاز کنند.
خودمراقبتی به چه معنا است؟
خودمراقبتی به مجموعه ای از آموزه هایی گفته می شود که در آن والدین به فرزندان خود یاد می دهند چطور از نظر جنسی از خود محافظت کنند. همه کودکان در سنین خاصی با موضوع رشد و بلوغ جنسی مواجه می شوند، حال بهتر است از قبل آموزش های لازم در این رابطه را دریافت کرده باشند تا براثر کنجکاوی زیاد به مشکلی برنخورند. از طرفی هم نمی توان وجود افراد بیمار و متجاوز در جامعه را انکار کرد. مهارت های خودمراقبتی به کودکان می آموزد از بدن خود مراقبت کنند و اجازه تعرض را به افراد بیمار ندهند.
اهمیت آموزش خود مراقبتی به کودکان
کودکان و نوجوانان همیشه تحت مراقبت شدید خانواده ها نیستند. آن ها از سنین خاصی به بعد وارد جامعه می شوند، مسیرهای مختلفی را به تنهایی طی می کنند با دوستان و آشنایان خود در بیرون از خانه قرار می گذارند و وارد گروه های دوستی و اجتماعی مختلفی می شوند. تصور این موضوع که دنیا مکان بسیار امنی است و هیچ خطری فرزندان شما را تهدید نمی کند، کاملا اشتباه است. متجاوزان چهره ای متفاوت از انسان های معمولی ندارند. آن ها در هر گروه و شرایطی حضور دارند. حتی جالب است بدانید طبق برآوردهایی که انجام شده متجاوزان، بیشتر از دوستان و آشنایان کودکان محسوب می شوند. درواقع حربه آن ها این است که از در دوستی وارد شوند و بعد از جلب اعتماد کودک و خانواده، به اهداف سهمگین خود دست یابد.
طبق تحقیقاتی که انجام شده بیشتر متجاوزان به کودکان و نوجوانان را، مردها تشکیل می دهند. در مواردی هم فرد متجاوز متاهل بوده است. تجاوز به یکی از افراد خانواده می تواند بنا و پایه های اصلی خانواده ها را سست کند. کارشناسان حوزه مشاوره خانواده به والدین توصیه می کنند به عنوان پدر و مادر فرزند خود به خوبی از آن ها محافظت کنند و آموزش های لازم را از سنین کودکی به آن ها منتقل کنند.
رفتارهای جنسی کودکان در سنین مختلف
کودکان کمتر از 3 سال
- سوال کردن از بزرگترها درباره کاربرد نقاط جنسی بدن
- تمایل به لخت شدن یا نپوشیدن لباس
- کنجکاوری درباره اندام تناسلی خود
- لمس اندام تناسلی
- نشان دادن اندام تناسلی خود به دیگران
- دست زدن به سینه های مادر خود یا زنان دیگر
کودکان 3 تا 5 سال
- درک هویت جنسی خود
- تمایل به نگاه کردن به افرادی که در حال تعویض لباس های خود هستند.
- انجام رفتارهای کلیشه ای و همانند سازی با والد همجنس خود
- به کار بردن بعضی از واژه های نامناسب جنسی بدون اینکه به معنی آن ها آگاه باشند.
کودکان 6 تا 9 سال
- به هویت جنسی خود می بالند.
- اندام جنسی خود را در خلوت و به دور از چشم دیگران مکررا لمس می کنند.
- در این سنین خودداری جنسی در کودک شکل می گیرد.
- از صحبت کردن درباره مسائل جنسی بسیار شرم و حیا دارند.
کودکان 10 تا 13 سال
- این دوران سال های اغازین عشق ورزیدن کودکان است که احساسات شدید دارند.
- تمایل جنسی کودکان در حال رشد است.
- اصولا در این سنین دختران به بلوغ رسیده اند ولی پسران هنوز بلوغ جنسی را تجربه نکرده اند.
سنین 13 تا 18
- در این سنین، بلوغ رخ می دهد.
- نوجوانان ترجیح می دهد هیچ فردی در امور شخصی آن ها دخالت نکنند.
- در این مرحله ترشح غدد هورمونی به یکباره افزایش می یابد.
دو نکته در رابطه با سوالات جنسی کودکان
اگر کودکان درباره موضوعات و مسائل جنسی از والدین خود سوال کردند آن هاباید به این صورت به فرزند خود پاسخ دهند.
- ابتدا منظور اصلی کودک از پرسش را جویا شوند.
- سپس به سوال او جواب بدهند. هیچ نیازی به گفتن جزئیات نیست.
راهکارهای خودمراقبتی به کودکان
با کودک خود صحبت کنید
هرچند که انجام دادن این کار برای والدین بسیار سخت است اما ان ها مجبورند برای حفاظت از کودک خود این کار را انجام دهند. با صحبت کردن درباره سوءاستفاده جنسی به کودک خود می آموزید که او هم بدون ترس و اضطراب با شما سخن بگوید.
نیازی نیست در همان ابتدا و بدون مقدمه حرف خود را آغاز کنید. برای مثال می توانید صحبت های خود را از مسائل مربوط به این موضوع مانند احترام و رشد شخصی و روابط آغاز کنید و سپس بحث اصلی را به سمت اهمیت خودمراقبتی بکشانید. این نکته را هم در نظر داشته باشید که قرار نیست به صورت کاملا واضح یا به یک باره موضوعات را بیان کنید بلکه می توانید در چند مرحله و به صورت کلی در این باره با فرزندتان حرف بزنید.
به فرزند خود نه گفتن را بیاموزید
یکی از مهم ترین مراحل خودمراقبتی آموختن نه گفتن به کودکان است. به کودک خود بیاموزید که در مواقع لازم نه بگوید. برای مثال می تواند به فرد بزرگسالی که قصد بوسیدن یا قلقلک دادن او را دارد، نه بگوید. همچنین می توانید به کودک خود بیاموزید که در موارد دیگر مانند نمونه های زیر هم به اطرافیان نه بگوید.
- زمانی که فردی می خواهد او را لمس کند.
- زمانی که فردی از کودک شما می خواهد کاری را انجام دهد که منجر به گیجی، ناامنی و ترس در او می شود.
- از کودک بخواهد کاری را انجام دهد که باعث دوری او از شما شود.
- او را تهدید کند و فریب بدهد.
*به خاطر داشته باشید مسئله نه گفتن یک موضوع دو طرفه است. یعنی کودک شما باید یاد بگیرد که کودکان دیگر می توانند از برابر خواسته های آنان نه بگویند. به این صورت این آموزش را با کیفیت بهتری فرا می گیرد.
به حرف ها و نگرانی های فرزندتان توجه کنید
گاهی کودکان سعی دارند نگرانی های خود را با حرف زدن بیان کنند. شما به عنوان والدین باید همیشه با دقت و به طور صریح به حرف های فرزندتان گوش دهید تا در صورت بروز مشکل، سریعا برای رفع آن ها اقدام کنید.
اگر زمانی متوجه شدید که فرزندتان در حال توضیح موضوع خاصی است از دو راهکار زیر استفاده کنید.
- اول گفته های کودک را تکرار کنید تا مطمئن شوید حرف او را به درستی متوجه شده اید. برای مثال به او بگویید تو فکر می کنی آقای y رفتار بدی دارد؟
- در مرحله بعد به او یاد بدهید که در برابر رفتار نادرست اطرافیان مقاومت کند. برای مثال به او بگویید: تو می توانی در زمان های دیگر که آقای y مایل به بوسیدنت بود، نه بگویی و از او دور شوید. همچنین از او بخواهید در صورت تکرار این رفتار، موضوع را با شما در میان بگذارد.
به کودک بیاموزید که هیچ کس حق ندارد بدن او را لمس کند
به فرزند خود بیاموزید که بدنش تنها مختص اوست و هیچ کس حق ندارد، بدن او را لمس کند. وقتی کودک به خوبی متوجه این موضوع باشد به هیچ کس اجازه لمس کردن را نمی دهد. برای آموزش این موضوع به فرزند خود به این صورت رفتار کنید.
اگر فرزندتان در سنین پایین بود به او بگویید: بدن تو تنها مختص خود توست. هیچ کسی حق ندارد که بدن تو و به خصوص قسمت های خصوصی آن را لمس کند. همچنین هیچ فردی نباید اندام خصوصی خود را به تو نشان بدهد. انجام این کار برای نزدیکان هم مجاز نیست. اگر زمانی فردی قصد دست زدن به بدنت را داشت یا بدن خود را به تو نشان داد، سریعا به من اطلاع بده.
اگر فرزندتان سن بیشتری داست به او بگویید: بدن تو تنها متعلق به توست. هیچ فردی حق لمس کردن آلت تناسلی یا مقعد تو را ندارد. اگر کسی قصد انجام این کار را داشت سریعا به من اطلاع بده حتی اگر آن فرد یکی از نزدیکان ما بود و از تو خواست که این موضوع را با هیچ کسی در میان نگذاری بازهم باید به من اطلاع بدهی.
به کودکان خود فرق مکان های امن و نامن را بیاموزید.
یکی از روش های مهارت خودمراقبتی شناخت مکان های امن و ناامن است. به صورت کلی کودکان قادر به تشخیص مکان های امن و ناامن نیستند.از این رو لازم است ویژگی های مکان های امن و ناامن را به آن ها یاد بدهید. برای مثال به او بگویید، در چه مکانی احساس شادی داری؟ این مکان چه شکلی است و کجاست؟
البته اگر سن کودک بیشتر بود می توانید به طور کاملا واضح تفاوت مکان های امن و ناامن را با آن ها در میان بگذارید. برای عنوان مثال به موارد زیر توجه کنید.
-مکان امن جایی است که افراد زیادی در آن حضور دارند و تو هم به آن آشنایی داری، اما مکان ناامن جایی است که تو آن را نمی شناسی و هیچ فردی هم در آن نمی بینی. حال اگر در مکانی ناامن قرار گرفتی باید چه کاری انجام دهی؟ و به این ترتیب سعی کنید تمام توضیحات لازم دراین باره را به فرزند خود بدهید تا یاد بگیرد در چنین موقعیت هایی چه رفتاری درست و چه رفتاری نادرست است.
سخن آخر
آموزش مهارت خود مراقبتی به کودکان بسیار مهم است. متاسفانه تعداد افراد کودک آزار بسیار زیاد شده و کودکان ناآگاه همیشه در معرض خطر هستند. پس بهتر است شما به عنوان والدین فرزند خود، قبل از اینکه دیر شود، مهارت های لازم را بیاموزید. این موضوع را هم به خاطر داشته باشید تعرض در سنین کودکی، برزندگی آینده کودک تاثیر بسیار زیادی دارد. آمارها نیز نشان داده 95 درصد از کودکانی مورد تعرض قرار گرفته اند در بزرگسالی دست به خودکشی زده اند.
اگر زمانی که کودک شما این اتفاق تلخ را تجربه کرد در سریع ترین زمان برای درمان او از یک مشاور کمک بگیرید. کلینیک پیروزی نیز یکی از بهترین مراکز درمان در این زمینه است که می تواند نیازهای مراجعان عزیز را در زمینه های مختلف دیگری مانند، زوج درمانی، آزار جنسی، خیانت، طلاق و غیره راهنمایی کند.
