چه بیماری‌هایی باعث اختلال خواب در سالمندان می‌شوند؟

بلاگ

اختلال خواب در سالمندان: خواب شبانه مناسب تأثیر زیادی در سلامتی افراد دارد. ساعت خواب شما باید با ریتم خواب شبانه هماهنگ باشد انرژی روزانه را برای شما تأمین کند. افراد با بالا رفتن سن دچار اختلال‌های در خواب می‌شوند که شامل به هم خوردن ریتم خواب آن‌ها، چرت زدن‌های در طول روز و عادت‌های خواب نامنظم است.

در بررسی‌های که در خواب افراد بالای 65 سال صورت گرفته است بیش از نیمی از زنان و مردان از خواب شبانه خود ابراز نارضایتی کرده‌اند. اختلال خواب در سالمندان یکی از مشکلاتی است که زندگی روزمره آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اختلال خواب در سالمندان تقریباً امری شایع است که می‌تواند به علت مصرف برخی از داروها، مشکلاتی در سلامتی جسمانی آن‌ها و اختلالات خواب زمینه‌ای باشد.

به‌طور متوسط می‌توان گفت که تقریباً 50 در صد افراد مسن بعد از 65 سالگی دچار انواع اختلال‌های خواب می‌شوند. خواب ناکافی و بی‌کیفیت تأثیر زیادی در سلامتی روحی و جسمی این افراد را دارد وزندگی آن‌ها را چالش‌هایی روبرو می‌کند.

بر اساس تحقیقاتی که پژوهشگران در این زمینه داشته‌اند، خواب بی‌کیفیت باعث ایجاد اختلال در سیستم مغز و حتی آلزایمر می‌شود. البته تقریباً بیشتر سالمندان با انواع اختلال خواب مواجهه هستند و در طول شبانه‌روز پرخوابی یا بی‌خوابی را تجربه می‌کنند. در بیشتر موارد نیاز به مراجعه به پزشک وجود ندارد و تنها با مشاوره و ارائه راهکارهای ساده می‌توان مشکل اختلال خواب در سالمندان را حل کرد.

انواع اختلال خواب در سالمندان چیست؟

• یکی از انواع اختلال خواب در سالمندان که بسیار شایع است آپنه خواب انسدادی، یا وقفه‌های مختصر در تنفس آن‌ها است که در هنگام خواب اتفاق می‌افتد و آن به این شکل است که مجاری تنفسی آن‌ها دچار وقفه می‌شود. این اختلال می‌تواند خواب 20 تا 60 درصد از افراد بالای 65 سال را تحت تأثیر قرار دهد.
• دومین نوع از اختلال خواب در سالمندان که بیشتر شایع است، سندرم پای بی‌قرار (RLS) یا نیاز بسیار زیاد برای جابجایی پاهای خود در هنگام خواب است. شروع این اختلال ممکن است در هر سنی شروع شود، اما این امر به‌شدت بر بزرگ‌سالان میان‌سال و مسن تأثیر می‌گذارد و کیفیت خواب آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. افراد مسن برای مدت طولانی‌تری نسبت به بقیه آن را تجربه می‌کنند.
• اختلال رفتاری REM یکی دیگر از اختلال‌های خواب در سالمندان است که به‌صورت حرکات سریع چشم است و شبیه بیداری اتفاق می‌افتد و جریان خواب را در این افراد ایجاد اختلال می‌کند. اختلال‌های خواب باعث ایجاد سردرگمی و اضطراب در این افراد می‌شود.
• یکی دیگر از مدل‌های اختلال خواب در سالمندان مربوط به اختلال خواب در ریتم شبانه‌روزی باشد که چرخه خواب روزانه در افراد سالمند با اختلال روبرو می‌شود و ممکن است در ساعت‌هایی از روز تمایل به خواب در این افراد دیده شود و برعکس در طول شب‌ بیدار باشند.
• اختلال در شروع یا در تداوم خواب نیز می‌تواند یکی از انواع دیگر اختلال خواب در سالمندان باشد که برای آن‌ها بسیار آزاردهنده است. برخی از آن‌ها بعد ورود به رختخواب زمانی زیادی را در بستر بیدار می‌مانند و به خواب رفتن آن‌ها به طول می‌انجامد. در برخی دیگر نیز خواب آن‌ها تداوم نداشته و بعد از سه یا چهار ساعت بیدار شده و دیگر نمی‌توانند بخوابند. این موضوع باشد می‌شود که این افراد در طول روز انرژی و توان کافی نداشته باشند یا افسرده یا عصبانی باشند.

چه بیماری‌هایی باعث اختلال خواب در سالمندان می‌شوند؟

در به وجود آمدن اختلال خواب در سالمندان عواملی تأثیرگذار هستند که برخی از آن‌ها بیماری‌های است که سالمندان با آن‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کنند. برخی از این بیماری‌های می‌تواند شرایط خواب سالمندان را با مشکلاتی روبرو کند.

• بیماری پارکینسون

  یکی از بیماری‌های که در سنین پیری افراد با آن مواجه می‌شوند پارکینسون است که یک اختلال عصبی است که در آن هرچند وقت یک‌بار اتفاق می‌افتد. بر اساس تحقیقات انجام‌گرفته در بنیاد پارکینسون، 40 درصد از مبتلایان به بیماری پارکینسون در زمان خواب آپنه انسدادی تجربه می‌کنند.

• بیماری آلزایمر

  یکی دیگر از بیماری‌های که ممکن است شرایط خواب را در افراد سالمند تحت تأثیر قرار دهد و باعث اختلال خواب در سالمندان شود بیماری آلزایمر است. این بیماری باعث خواب‌آلودگی در طول روز می‌شود و جریان خواب در شب را با مشکل روبرو می‌کند.

• بیماری قلب و عروقی

  بروز بیماری‌های قلبی و عروقی در افراد مسن شرایط خواب شبانه آن‌ها را دچار اختلال می‌کند و مطالعات نشان می‌دهد که 39 درصد از مبتلایان به بیماری قلبی عروقی در طول شبانه‌روز کمتر از 6.5 ساعت می‌خوابیدند و این موضوع خطر مرگ در این افراد را افزایش می‌دهد.

• شرایط دستگاه گوارش

  یکی دیگر از بیماری‌های مشکل‌آفرین که باعث ایجاد اختلال در خواب سالمندان می‌شود، بیماری‌های مربوط به دستگاه گوارش است. بیماری ری فلاکس معده (GERD) و سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) از مشکلات آزاردهنده در دوران پیری هستند که می‌تواند باعث بی‌خوابی‌های شبانه شوند.

• شرایط ریه یا تنفسی

  بیماری‌های ریوی و تنفسی می‌تواند باعث ایجاد اختلال‌های در خواب و تداوم خواب شبانه در افراد مسن شود. نمونه‌هایی از این شرایط شامل بیماری انسداد مزمن ریوی (COPD) و آسم است زیرا این مشکلات درنهایت منجر به مبتلابه آپنه خواب انسدادی در این افراد شود.

• کنترل مثانه ضعیف و تکرر ادرار

  بیداری‌های متوالی و چندباره باعث به‌هم‌ریختگی خواب شبانه در افراد مسن می‌شود و تداوم خواب شبانه را برای آن‌ها مشکل می‌کند.

مصرف چه داروهایی ممکن است باعث ایجاد اختلال خواب در سالمندان شود؟

ممکن است که علت بی‌خوابی و به وجود آمدن اختلال در خواب سالمندان مصرف برخی از داروها باشد. به‌خصوص داروهایی که اثر تحریک‌کننده بر روی سیستم عصبی را داشته باشند باعث ایجاد اختلال در خواب سالمندان می‌شوند. داروهای ضدافسردگی، داروهای که برای درمان فشارخون از آن‌ها استفاده می‌شود، داروهای آدرنرژیک که برای شرایط تهدیدکننده زندگی در زمان حملات آسم یا ایست قلبی به‌کاربرده می‌شوند، آنتی کولینرژیک که برای مبتلایان به انسداد ریوی مزمن تجویز می‌شود، ازجمله داروهایی به شمار می‌آیند که باعث ایجاد اختلال خواب در سالمندان شده و آن را تشدید می‌کند. مصرف کافئین و الکل به‌خصوص در ساعت پایانی روز می‌تواند از دیگر عوامل تشدیدکننده بی‌خوابی و انواع اختلال خواب در سالمندان باشد.

چه عواملی باعث به وجود آمدن اختلال خواب در سالمندان می‌شود؟

یائسگی

یائسگی باعث تغییراتی جسمی بسیاری در زنان می‌شود و ازجمله تعریق شبانه و گرگرفتگی‌های ناگهانی می‌تواند خواب راحت را از این افراد سلب کند و حتی باعث مشکلاتی در به خواب رفتن برای سالمندان شود. بهتر است تغییراتی در زمینه سبک زندگی و تغییر عادت‌های روزانه و ورزش و پیاده‌روی روزانه در زندگی این افراد اعمال شود که بتوانند شرایط خود را مدیریت کنند.

بی‌تحرکی روزانه

اگر فرد سالمند در طول روز بسیار بی‌تحرک باشد و فعالیتی در طول روز انجام ندهد، ممکن است در پایان شب با اختلال‌هایی در خواب شبانه مواجهه شود.

عادت‌های نامناسب خواب

عادت‌های غلط در ساعات پایانی شب مانند نشستن جلو تلویزیون و استفاده از شبکه‌های مجازی و یا استفاده از چای و قهوه می‌تواند تنظیم خواب افراد سالمند را با مشکل روبرو کند.

فشار و استرس زندگی

تغییراتی که در سن بازنشستگی برای فرد در زندگی به وجود می‌آید، استرس‌های ناخواسته‌ای را به زندگی سالمندان تزریق می‌کند که می‌تواند باعث بی‌خوابی و در درازمدت تغییر در الگوی خواب این افراد شود. مرگ همسر یا سوگ از دست دادن یکی از عزیزان، مهاجرت فرزندان می‌تواند ازجمله عواملی برای فشارهای عصبی باشد. در چنین مواقعی صحبت کردن با این افراد و برگزاری جلسات مشاوره استرس بسیار تأثیرگذار است.

احساس درد

احساس درد و ناراحتی دریکی از اعضای بدن می‌تواند از عوامل اختلال خواب در سالمندان شود. اگر این درد به‌خصوص در ساعت‌های پایانی شب رخ دهد، خواب را از چشمان فرد خواهد ربود. درد یا هر شرایط پزشکی دیگر که سلامتی فرد را مختل کند مانند نیاز مکرر به دفع ادرار، درد عضلانی، آرتروز، آسم، دیابت، پوکی استخوان، شکم‌دردهای هرکدام به نحوی می‌تواند باعث تنظیم خواب در افراد سالمند را با اختلال روبرو کند. بهتر است حتماً در این زمینه با پزشک وی تماس برقرار کرده و راهنمایی لازم را اخذ کنید.

عوارض اختلال خواب در سالمندان چیست؟

اختلال خواب در سالمندان دارای عوارضی است که می‌تواند کیفیت زندگی آن‌ها را تحت تأثیر قرار دهد. اختلال خواب باعث مشکلات زیاد جسمی برای این افراد می‌شود. تحریک‌پذیری، سردرد، اضطراب، افزایش فشارخون، چرت زدن در طول روز؛ خستگی، اختلال در حافظه و کاهش عملکرد این افراد در طول روز از عوارض اختلال خواب در سالمندان است.

روش‌های درمانی اختلال خواب در سالمندان چیست؟

یکی از مهم‌ترین راه‌هایی که برای درمان اختلال خواب در سالمندان باید به کار گرفته شود، درمان‌های غیر دارویی است. دلیل این موضوع آن است که افراد مسن در حالت معمول از داروهای بسیاری استفاده می‌کنند به دلیل تداخل آن‌ها باهم بهتر است از شیوه‌های غیر دارویی برای درمان آن‌ها استفاده شود. مشاوره فردی و روان‌درمانی می‌تواند مشکلات آن‌ها را تا حد زیادی حل کند و کیفیت خواب آن‌ها را بهبود ببخشد.

برای شروع روند درمانی آن‌ها بهتر است از آن‌ها بخواهید که الگوی خواب خود را در یک 24 ساعت برای شما بازگو کنند و پس از اطلاع از وضعیت بیماری و داروهای مصرفی و همچنین استرس‌هایی که یک فرد سالمند در طول روز با آن مواجهه است راهکارهایی را به او ارائه کنید. مهم‌ترین شیوه‌هایی که برای درمان این افراد انجام می‌پذیرد شامل آموزش خواب، کنترل محرک، زمان محدودیت خواب است. کلینیک روانشناسی پیروزی یکی از مراکز ارائه انواع خدمات روانشناسی بزرگسالان و مشاوره کودک است که می‌توانید برای دریافت خدمات به این مرکز مراجعه کنید.