افسردگی سالمندان چیست؟ نشانه ها و درمان

بلاگ

افسردگی سالمندان یکی از عارضه‌هایی است که ممکن است به دلیل بروز برخی تغییرات در زندگی آنها از جمله مرگ عزیزان، وجود برخی شرایط پزشکی چون سرطان و یا سکته مغزی، داشتن سابقه خانوادگی افسردگی و یا گذراندن یک دوره افسردگی در دوران جوانی، تنهایی و عدم برقراری روابط اجتماعی و بسیاری از عوامل دیگر بروز ‌کند.

پس اگر شما سالمند عزیز احساس کردید که علاقه خود را به فعالیت‌هایی که قبلاً از آن لذت می‌بردید از دست داده‌اید؟ آیا با احساس درماندگی و ناامیدی دست و پنجه نرم می‌کنید؟ بهتر است به وجود افسردگی در خود و یا سالمندان اطرافتان شک کرده و نسبت به درمان آن و استفاده از خدمات مشاوره افسردگی اقدام نمایید.

با افزایش سن، بدون توجه به چگونگی گذراندن گذشته خود، افسردگی ممکن است برای هر یک از ما اتفاق بیفتد. افسردگی یک مسئله جدی سلامت روان است که نگرانی قابل توجهی برای سلامت عمومی ایجاد می‌کند و با توجه به اینکه بیشتر جمعیت کشور ما رو به پیری می‌رود علائم افسردگی در سالمندان در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع می‌تواند بر هر جنبه از زندگی افراد از جمله انرژی، اشتها، خواب و علاقه افراد به کار، سرگرمی‌ها و روابط آنها تأثیر گذاشته و وضعیت جامعه را در جهت منفی تغییر دهد.

یکی از مشکلات در راستای عدم مراجعه سالمندان به روانشناسان و یا عدم شروع به موقع درمان اینست که متأسفانه، بسیاری از افراد مسن افسرده علائم افسردگی را تشخیص نمی‌دهند یا اقدامات لازم را برای دریافت کمک و درمان مورد نیاز انجام نمی‌دهند و البته دلایل زیادی برای عدم تشخیص به موقع افسردگی در سالمندان وجود دارد که از جمله آنها می‌توان موارد زیر را نام برد:

• ممکن است این افراد تصور کنند که علائم افسردگی در آنها بخشی از روند پیری و افزایش سن آنهاست.
• اغلب افراد مسن تنها در منزل خود زندگی می‌کنند، به همین دلیل تشخیص افسردگی آنها از سوی دیگران بسیار کم است چرا که به دلیل عدم ملاقات مداوم سالمندان توسط اطرافیان کمتر متوجه ناراحتی آنها خواهند شد.
• با اینکه بسیاری از افراد سالمند از وجود برخی مشکلات سلامتی فیزیکی شکایت می‌کنند ولی کمتر گمان می‌کنند که این دردها ممکن است ناشی از افسردگی باشد.
• گاهاً ممکن است عدم تمایل سالمندان به صحبت در مورد احساسات خود یا درخواست کمک منجر به بروز افسردگی گردد.

خوشبختانه امروزه به لطف پیشرفت علم راههای درمان افسردگی در سالمندان به خوبی روشن است و در صورت تشخیص به موقع با تجویز برخی داروها و یا جلسات روان درمانی و مشاوره می‌توان این مشکل روحی را به راحتی مرتفع کرد تا این بزرگواران با امید و روحیه به زندگی خود ادامه داده و همچنان با شادی و احساس امید از سالهای طلایی زندگی خود لذت ببرند. در ادامه مقاله با ما همراه باشید تا با هم به بررسی علائم و راه‌های درمان افسردگی در سالمندان بپردازیم.

علائم و نشانه های افسردگی در سالمندان

افسردگی در سالمندان معمولاً با یکسری علائمی آغاز می‌شود که ممکن است مشابه با علائم افسردگی در جوانان نباشد چرا که در اغلب موارد سالمندان از بازگو کردن احساسات خود با دیگران امتناع می‌کنند.

معمولاً در افراد جوان افسردگی با بروز غم و اندوه آغاز می‌شود ولی سالمندان ممکن است چنین حسی نداشته باشند، در این افراد  اغلب  از دست دادن علاقه به برخی فعالیت‌های سابق از جمله اصلی‌ترین علائم بروز افسردگی است.

از جمله علائم هشداردهنده افسردگی در سالمندان می‌توان به چندین مورد زیر اشاره کرد:

• احساس ناامیدی به زندگی و یا غمگین بودن.
• عدم تمایل به معاشرت و یا انجام تفریح و فعالیت‌هایی که زمانی از انجام آنها لذت می‌بردند.
• داشتن برخی دردهای جسمی که دلیل مشخصی ندارند.
• کاهش اشتها و از دست دادن وزن.
• مشکل در به خاطر سپردن و به عبارتی اختلالات مربوط به حافظه.
• احساس درماندگی و نبود انرژی و انگیزه کافی برای ادامه زندگی و حتی تمایل به خودکشی.
• وجود اختلالات خواب از جمله خوابیدن بیش از حد، احساس خواب آلودگی در طول روز و یا مشکل در خوابیدن.
• احساس بی ارزشی و سربار دیگران بودن.
• ایجاد حس نفرت از خود.
• کندی حرکت یا گفتار، بی قراری و تحریک پذیری، مشکل در نشستن .
• افزایش تمایل به مصرف الکل یا سایر مواد مخدر.
• بی توجهی به مراقبت‌های شخصی از جمله عدم مصرف وعده‌های غذایی به صورت مرتب، فراموش کردن مصرف به موقع داروها، بی‌توجهی به بهداشت شخصی.

البته لزومی برای وجود همه علائم ذکر شده در افراد سالمند افسرده وجود ندارد و حتی بسیاری از آنها ممکن است ادعا کنند که اصلا حس غمگین و یا افسرده بودن ندارند در حالیکه وجود برخی علائم دیگر از جمله مشکلات فیزیکی چون درد آرتریت، بدتر شدن سردرد و … می‌تواند از نشانه‌های غالب بروز افسردگی در سالمندان باشد.

انواع افسردگی در سالمندان

افسردگی در سالمندان را می‌توان به انواع زیر تقسیم کرد که هر کدام در اثر عامل خاصی بروز کرده و ممکن است علائم و نشانه‌های مختلفی داشته باشند:

اختلال افسردگی اساسی : در این نوع افسردگی در سالمندان که حداقل دو هفته نیز به طول می‌انجامد فرد در انجام امور روزانه خود نیز دچار مشکل می‌شود.

اختلال افسردگی مداوم (Dysthymia): دیس تایمیا نوعی افسردگی است که ممکن است تا دو سال به طول بیانجامد ولی در این نوع افسردگی برخلاف مورد اول فرد می‌تواند وظایف روزانه خود را انجام دهد.

اختلال افسردگی ناشی از مصرف مواد یا دارو: این نوع افسردگی در سالمندان  به دلیل مصرف یک دارو و یا موادی مانند مواد الکلی بروز می‌کند.

اختلال افسردگی ناشی از یک وضعیت پزشکی: از آنجائیکه با افزایش سن بروز برخی بیماری‌های خاص چون بیماری‌های قلبی و یا مولتیپل اسکلروزیس محتمل است، بسیاری از افراد مسن به دنبال ابتلا به این بیماری‌ها افسردگی می‌گیرند.

از دیگر انواع افسردگی در سالمندان می‌توان به افسردگی فصلی، افسردگی به دنبال یائسگی، روان پریشی و … اشاره کرد.

روش‌های درمان افسردگی در سالمندان

افسردگی در سالمندان حتی اگر در شدیدترین مرحله خود نیز باشد قابل درمان است، کافیست این مشکل از سوی خود فرد و یا اطرافیان وی تشخیص داده شده و به درمان آن پرداخته شود. از روش‌های معمول درمان افسردگی می‌توان به دارودرمانی، روان درمانی و یا ترکیبی از هر دو اشاره کرد. البته ممکن است برخی افرد نسبت به هر کدام از روش‌های درمانی ذکر شده مقاومت نشان دهند، در این افراد در صورت عدم تاثیر مصرف حداقل دو داروی ضد افسردگی و عدم کاهش علائم افسردگی درمان تحریک مغز به عنوان روش جایگزین انجام می‌گیرد.

گفتن این نکته نیز خالی از لطف نیست که هیچ دو نفری به طور یکسان تحت تأثیر افسردگی قرار نگرفته و علائم مشابهی نشان نمی‌دهند، پس منطقی است که درمان ثابتی نیز برای بهبود همه نوع افسردگی وجود نداشته باشد، این نکته را از این نظر بیان می‌کنیم که پیدا کردن راه درمان هر شخصی نیاز به انجام آزمون و خطا دارد تا بتوان بهترین روش درمانی متناسب با علائم افسردگی هر کسی را کشف کرد.

روش‌های معمول درمان افسردگی در سالمندان عبارتند از:

روان درمانی، مشاوره یا «گفتگودرمانی» که می‌تواند به فرد سالمند کمک کند تا احساسات، افکار و رفتار نگران کننده را شناسایی و تغییر دهد. این کار ممکن است با یک روانشناس، روانپزشک یا سایر متخصصان مراقبت بهداشت روان مجاز انجام شود. از جمله متدهای روان درمانی می‌توان به  درمان شناختی-رفتاری (CBT) و درمان بین فردی (IPT) اشاره کرد.

تجویز برخی از داروها از جمله سروتونین برای افسردگی که ممکن است در تعدیل هورمون‌هایی که بر خلق و خوی تأثیر می‌گذارند، موثر واقع شوند. رایج‌ترین نوع داروهای ضد افسردگی مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) هستند که معمولاً برای افراد مسن تجویز می‌شوند، که البته تاثیر و عوارض جانبی احتمالی و یا تداخلات احتمالی آن‌ها با سایر داروهای مصرفی سالمندان توسط روانپزشک مورد نظارت خواهد بود تا از بروز هر نوع مشکل احتمالی پیشگیری شود.

الکتروشوک درمانی (ECT)، که در طی آن الکترودهایی بر روی سر فرد قرار می‌گیرد تا جریان الکتریکی ایمن و خفیف از مغز عبور کند. این نوع درمان معمولاً تنها در صورتی در نظر گرفته می‌شود که بیماری فرد با درمان‌های دیگر بهبود نیافته باشد.

تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال مکرر (rTMS)، که از آهنربا برای فعال کردن مغز استفاده می‌کند. rTMS نیازی به بیهوشی ندارد و فقط مناطق خاصی از مغز را هدف قرار می‌دهد تا به کاهش عوارض جانبی مانند خستگی، حالت تهوع یا از دست دادن حافظه که ممکن است با ECT رخ دهد کمک کند.

آیا می توان از بروز افسردگی در سالمندان پیشگیری کرد؟

شاید این برای بسیاری از افراد سوال باشد که آیا می‌توان از بروز افسردگی در سالمندان پیشگیری کرد یا نه؟ در واقع در اکثر مواقع نمی‌توان از بروز افسردگی پیشگیری نمود ولی تجربه نشان داده است که تغییر سبک زندگی در جهت سالم در حفظ سلامت روان افراد بسیار موثر عمل می‌کند. با انجام اقدامات زیر می‌توان از بروز افسردگی در سنین بالا پیشگیری نمود:

داشتن فعالیت بدنی و پیروی از یک رژیم غذایی سالم و متعادل

داشتن خواب کافی بین 7 تا 9 ساعت در شبانه روز

داشتن روابط اجتماعی با دوستان و خانواده

شرکت در فعالیت‌هایی چون طبیعت گردی، کوهنوردی یا استفاده از تکنولوژی مدرن و در کل انجام فعالیت‌هایی که از آن لذت می‌برید.

شما عزیزان می‌توانید در صورت مشاهده هر نوع علائم افسردگی در سالمندان اطراف خود از طریق شماره تماس‌های درج شده در سایت با کلینیک پیروزی تماس گرفته و از راهنمایی و مشاوره های متخصصین سلامت روان این مرکز بهره ببرید. متخصصین ما در تمامی روزهای هفته آماده خدمات رسانی به شما عزیزان هستند.