بلوغ دختران، تغییرات جسمی و روانی آن
بلوغ دختران فرآیندی طبیعی و مهم و گاهی سرنوشت‌ساز در زندگی دختران است. در این مرحله، دختران تغییرات جسمی، عاطفی و اجتماعی قابل توجهی را تجربه می کنند که آغاز سال های باروری آنها را نشان می دهد و شامل بلوغ دستگاه تناسلی و ایجاد ویژگی های جنسی ثانویه می شود.
تغییرات فیزیکی مانند رشد سینه، رشد موهای ناحیه تناسلی و زیر بغل و شروع قاعدگی بخشی از این فرآیند است. تغییرات عاطفی مانند نوسانات خلقی و افزایش حساسیت و تغییرات اجتماعی مانند میل به وقت گذارند با همسالان و ایجاد روابط عاشقانه نیز در دوران بلوغ رایج است.
این تغییرات می‌تواند به گونه‌ای باشد که آنها نتوانند به درستی خودشان را با شرایط خاصشان منطبق کنند. ارائه حمایت و راهنمایی و آگاهی دادن به دختران نوجوان در حین عبور از این مرحله بسیار ضروری است.
با درک تغییراتی که در بلوغ اتفاق می‌افتد و حمایت صحیح، دختران می توانند با اعتماد به نفس و انعطاف پذیری بهتری از این دوران گذر کنند و آماده مقابله با چالش های دوران جوانی باشند. علاوه بر این، اطلاعات دقیق در مورد بلوغ بسیار ضروری است و باعث می‌شود دختران نگرش سالم و مثبتی نسبت به بدن خود و تغییراتی که تجربه می‌کنند داشته باشند.
سن بلوغ دختران
بلوغ دختران معمولاً در سنین ۸ تا ۱۳ سال آغاز می‌شود، ، اما ممکن است زودتر یا دیرتر هم اتفاق بیفتد.
عوامل موثر بر بلوغ دختران
عوامل مختلفی می‌تواند بر زمان شروع بلوغ در دختران تأثیر بگذارد، از جمله:
بلوغ دختران عوامل ژنتیکی
ژنتیک نقش مهمی در زمان شروع بلوغ در دختران دارد. دخترانی که مادرانشان در سنین پایین‌تر به بلوغ رسیده‌اند، ممکن است خودشان نیز در سنین پایین‌تر به بلوغ برسند.
بلوغ دختران تغذیه
تغذیه نامناسب و کمبود مواد مغذی می تواند شروع بلوغ را در دختران به تأخیر بیندازد. کاهش وزن یا کمبود مواد مغذی می‌تواند شروع قاعدگی را هم عقب بیندازد.
بلوغ دختران سطح فعالیت بدنی
دخترانی که فعالیت بدنی کافی ندارند ممکن است دیرتر به بلوغ برسند.
بلوغ دختران شرایط محیطی
تأثیرات آب و هوایی و همچنین فرهنگی هم عامل مهمی در بلوغ دختران است. سن بلوغ دختران در هر منطقه‌ی جغرافیایی فرق می‌کند.
علاوه بر این، عواملی مانند عوامل استرس زا، اختلالات غدد درون ریز، بیماری های خاص و استفاده از برخی داروها نیز می‌تواند بر زمان شروع بلوغ در دختران تأثیر بگذارد.
آشنایی بیشتر: مشاوره نوجوان
تغییرات فیزیکی بلوغ دختران
دختران در دوران بلوغ تغییرات جسمانی زیادی را تجربه می‌کنند که اگر به آنها آگاه نباشند ممکن است این دورا حساس تبدیل به مرحله‌ی سخت و مبهمی در زندگی‌شان شود.
بلوغ دختران رشد بدن
یکی از اولین تغییراتی است که دختران در دوران بلوغ احساس می‌کنند رشد بدنشان است. ابتدا دست‌ها و پاها رشد می‌کنند و ممکن است تا زمانی که دیگر اعضای بدن رشد کنند حالت فیزیکی نامتعادلی داشته باشند. ممکن است 2 سال طول بکشد تا رشد تمام اندام‌ها کامل شود و به اوج خود برسد.
پس از اتمام جهش اصلی رشد نوجوان دختر ممکن است پنج تا هفت و نیم سانتی متر دیگر رشد کنید. در حین رشد بدن توده‌ی چربی در اطراف باسن و سینه‌ها افزایش پیدا می‌کند و نوجوان احساس می‌کند اضافه وزن پیدا کرده و چاق شده. این فرایند کاملاً طبیعی است ربطی به چاقی ندارد.
در مرحله‌ی رشد اعضای بدن سینه‌ها و دستگاه تناسلی؛ فرج، رحم و تخمدان ها هم رشد کرده و بالغ می شوند و بدن را برای بارداری احتمالی آماده می کنند. رشد سینه‌ها می‌تواند فرآیندی ناخوشایند و استرس‌زا باشد، به‌خصوص اگر نوجوان متوجه‌ی تفاوت‌های فردی و ژنتیکی نباشد و مدام خودش را اطرافیان و یا افراد مشهور مقایسه کند.
رشد سینه‌ها تا حدود 17 سالگی طول می‌کشد و مهم است این فرایند را به نوجوان خود توضیح دهید و قانعش کنید که رشد سینه در هر بدنی متفاوت است و به عوامل متعددی که بیشترشان ارثی و ژنتیکی است مربوط می‌شود.
اندازه‌ی سینه معمولاً از مادران به دختران به ارث می‌رسد. شکل و رنگ نوک سینه‌ها هم در این مرحله از زندگی تغییر می‌کند و ممکن است مو هم در آن ناحیه رشد کند. وزن و استخوان بندی نوجوان تأثیر زیادی روی شکل و اندازه‌ی سینه‌های او می‌گذارد.
بلوغ دختران قاعدگی (پریود)
بلوغ مرحله مهمی در زندگی یک دختر است که با آغاز تغییرات جسمی، عاطفی و روانی او همراه است. یکی از قابل توجه ترین تغییراتی که در دوران بلوغ برای دختران رخ می دهد، شروع قاعدگی یا پریود است. قاعدگی ریزش پوشش داخلی رحم است و در بیشتر دختران و زنان تا زمان یائسگی هر ماه اتفاق می افتد.
میانگین سن شروع قاعدگی حدود 12 سالگی است، اما می تواند در اوایل 8 سالگی یا تا اواخر 15 سالگی رخ دهد. چرخه قاعدگی معمولاً 28 تا 32 روز طول می کشد و شامل آزاد شدن تخمک از تخمدان ها (تخمک گذاری) و تجمع و ریزش پوشش داخلی رحم است. برای بسیاری از دختران، شروع قاعدگی می تواند یک تجربه گیج کننده و ترسناک باشد. ضروری است که دختران در مورد نحوه مدیریت بهداشت قاعدگی و نقش هورمون‌ها در چرخه قاعدگی آموزش ببینند.
در طول قاعدگی، دختران علائم فیزیکی مانند گرفتگی، نفخ و حساسیت در سینه را تجربه می‌کنند. همچنین به دلیل تغییرات هورمونی‌ای که اتفاق می‌افتد، تغییرات خلقی و نوسانات عاطفی در طول دوره قاعدگی طبیعی است.
پریودهای نامنظم نیز در 3 سال اول طبیعی است، اما اگر فاصله پریودهای بیش از 3 ماه شد بهتر است به پزشک متخصص رجوع کنید. آموزش رعایت بهداشت مناسب قاعدگی در دوران قاعدگی بسیار مهم است.
دختران باید هر 4 تا 6 ساعت یکبار پد یا تامپون خود را تعویض کنند تا از تجمع باکتری ها که می‌تواند منجر به عفونت شود جلوگیری کنند. همچنین شست‌وشوی ملایم ناحیه تناسلی با آب گرم و صابون برای جلوگیری از بوهای نامطبوع و عفونت ضروری است. قاعدگی علاوه بر تغییرات جسمی و روانی ، آغاز سال های باروری دختران را نیز رقم می زند. به این ترتیب، برای دختران مهم است که اصول بهداشت باروری، از جمله گزینه‌های کنترل بارداری و شیوه‌های رابطه جنسی ایمن را درک کنند.
بلوغ دختران رشد غدد عرق
آنها در بلوغ افزایش تعریق، به ویژه در زیر بغل را تجربه کنند و بوی عرق آنها کمی تیز شود.
بلوغ دختران رشد موهای بدن
با گذراندن دوران بلوغ، متوجه رشد مو در نقاط جدید یا ضخیم شدن در برخی نقاط خواهید شد. مو در زیر بغل، روی پاها و در ناحیه تناسلی رشد می‌کنند. این موها ابندا نازک و صاف هستند اما با افزایش سن ضخیم‌تر و گاهی اوقات فر می شوند.
چالش‌های دوران بلوغ دختران
از آن‌جایی که دختران نسبت به پسرها روی بدن و ظاهر خود حساسیت بیشتری دارند تغییرات فیزیکی ناشی از بلوغ می‌تواند باعث ایجاد نگرانی‌هایی در آنها شود. مهم است دختران درک کنند که این تغییرات جسمی بخشی طبیعی از بلوغ است و آنها در تجارب خود تنها نیستند. در صورت شدید بودن علائم جسمی بهتر است به پزشک متخصص رجوع کنید.
قاعدگی در دوره بلوغ دختران
در روزهای قبل از قاعدگی، ممکن است احساس نفخ کنند یا اشتهایشان زیاد شود. همچنین ممکن است درد عضلات و مفاصل، درد معده را تجربه کنند. از نظر ذهنی، درگیر اضطراب شوند و نوسانتات خلقی شدیدی را تجربه کنند و یا گاهی هم احساس تنهایی کنند. تمامی این اتفاقات به دلیل تغییر هرمون‌ها طبیعی است و سندرم پیش از قاعدگی یا (PMS) نامیده می شود. در طول دوره قاعدگی بسیاری از دختران گرفتگی در قسمت پایین شکم را تجربه می‌کنند که گاهی با درد زیادی همراه است.
تغییرات پوستی در دوره بلوغ دختران
در طول بلوغ، بدن نوجوان سطوح مختلفی از هورمون ها را تولید می کند که بر غدد کنترل کننده چربی روی پوست تأثیر می گذارد. جوش ها به دلیل فعالیت بیش از حد غدد در پوست ایجاد می شوند و ممکن است با گذراندن دوران بلوغ این جوش‌ها بیشتر هم بشوند. بهتر است به جوش‌های روی صورت دست زده نشود چون ممکن زخم شوند و ردش روی پوست بماند .
خستگی در دوره بلوغ دختران
دختران ممکن است به دلیل تغییر‌های جسمی و نوسانات عاطفی بلوغ بیش از حد معمول احساس خستگی کنند و بی‌حوصله باشند.
رفتار خطرتاک: در دوران بلوغ، دختران بیشتر مستعد رفتارهای پرخطر باشند. آنها ممکن است مواد مخدر، الکل یا رابطه جنسی را آزمایش کنند و در انواع دیگر فعالیت های مخاطره آمیز شرکت کنند. این تغییر رفتار به این دلیل است که مغز هنوز در دوران بلوغ در حال رشد است. قشر جلوی مغز، که مسئول تصمیم گیری و کنترل تکانه است، تا اواسط دهه 20 به طور کامل رشد نکرده است. بنابراین، دختران ممکن است در این دوران با تنظیم رفتار و احساسات خود دچار مشکل شوند.
مشکلات Body image در دوران بلوغ دختران
با تغییر بدن دختران، احتمال بروز مشکلات مربوط به تصویر بدن زیاد می‌شود. آن‌های احساس می‌کنند زشت شده‌اند و دائم خودشان را با ستاره‌های سینما و مدل‌ها مقایسه می‌کنند. همین موضوع ضربه‌ی مخربی به اعتماد به نفسشان می‌زند که بهتر است اگه این تصورات و نگاه‌های منفی نسبت به بدنشان زیاد شد حتماً به روان‌شناس مراجعه کنند.
نوسانات خلقی: نوسانات خلقی یک تجربه رایج برای بسیاری از دختران در دوران بلوغ است. تغییرات هورمونی که در این زمان رخ می دهد می‌تواند بر تعادل شیمیایی مغز تأثیر بگذارد که می تواند منجر به نوسانات خلقی و بی‌ثباتی عاطفی شود. ممکن است در یک لحظه احساس شادی و هیجان کنند و در لحظه‌ی دیگر غمگین و زودرنج باشند. توجه به این نکته مهم است که نوسانات خلقی در دوران بلوغ بخشی طبیعی از این فرآیند است. با این حال، اگر نوسانات خلقی ادامه یابد یا شدید شود، ممکن است نشانه ای از یک موضوع جدی تری مانند افسردگی یا اضطراب باشد.
آشنایی بیشتر: درمان اختلال یادگیری کودکان
