بهترین راه های صحیح تشویق کودکان چیست؟
تشویق کردن یک روش محرک برای تربیت بهتر کودکان است. هر چند که تشویق کودکان به خودی خود روشی مثبت است، اما بسیاری از والدین با انجام روش های نادرست تشویق، نه تنها موجب تغییر مثبت کودک خود نمی شوند بلکه بر او تاثیر منفی هم می گذارند.
برای مثال تشویقی که همراه با باج دادن باشد کاملا منفی است و کودک را کاملا شرطی می کند و دائما والدین مجبورند برای اصلاح رفتار فرزند خود، به او باج بدهند. از طرف دیگر بعضی والدین تصور می کنند تشویق یعنی خرید یک وسیله یا اسباب بازی جدید! در حالی که اصلا اینطور نیست. اگر قرار باشد برای تشویق کودک خود همیشه برای او وسیله ای جدید بخرید تاثیر منفی بر تربیت او می گذارید. در این مقاله اصول صحیح تشویق کودکان را با شما عزیزان در میان می گذاریم.
تشویق کودکان به چه معناست؟
تشویق در لغت به معنی ستودن کار با به شوق آوردن یک فرد است. وقتی از تشویق کودکان صحبت می کنیم، منظورمان این است که کودکان را از انجام یک کار منفی نفی کنید یا به دلیل انجام کاری مثبت، آن ها را ستایش کنید. تشویق یکی از مهم ترین اصول تربیتی است که همه والدین برای تربیت فرزندان خود به کار می برند. اما این روش تربیتی، قوانین خاصی دارد که بدون توجه به این قوانین انجام آن موثر نخواهد بود. از این رو بسیار مهم است که والدین روش های مناسب تشویق کردن کودکان را یاد بگیرند سپس آن را برای فرزند خود به کار ببرند.
انواع روش های تشویق کودک
به صورت کلی متخصصان حوزه مشاوره کودک ، تشویق کودک به چهار نوع مختلف تقسیم می شود. هر یک این روش ها بخشی از نیازهای یک کودک را برآورده می کند. این چهار نوع تشویق عبارت اند از:
تشویق کودک به روش مادی
تشویق مادی هماطور که از نامش پیداست به معنی خرید وسیله یا اسباب بازی جدید برای کودک است. در این روش والدین با خریدن وسایلی جدید که کودک تا پیش از آن نداشته به تشویق فرزند خود می پردازند. این روش تشویق در کودکانی که سن پایین تری دارند و قدرت تشخیص بسیاری از مسائل را هم ندارند بسیار جوابگو است.
تشویق کودک به روش احساسی
تشویق احساسی یک عمل یا رفتار از روی احساس را در بر می گیرد. برای مثال زمانی که کودک خود را بغل می کنید، یا او را می بوسید در حال تشویق احساسی او هستید. از دیگر روش های تشویق احساسی می توان به نوازش کردن، تماس چشمی و لبخند زدن اشاره کرد.
تشویق کودک به روش کلامی
تشویق کلامی یکی دیگر از انواع روش های تشویق کودکان است. این شیوه تشویق به افزایش اعتماد به نفس کودکان کمک زیادی می کند و به آن ها حس ارزشمندی و مفید بودن می دهد. با وجود اینکه روش کلامی، ساده ترین نوع تشویق است، تاثیر بسیار عمیقی بر کودک می گذارد. به کار بردن کلماتی مانند (آفرین، چه دختر-پسر خوبی، بارک الله و غیره) شامل روش کلامی تشویق می شود.
تشویق کودک به روش تفریحی یا فعالیتی
یکی دیگر از روش های تشویق کودکان انجام تفریح و فعالیت مورد علاقه شان است. بسیاری از کودکان از این شیوه تشویق لذت زیادی می برند. البته والدین باید دقت کنند که این تفریحات را به عنوان یک تشویق انجام دهند به طوری که کودک متوجه شود جواب رفتارهای مثبت اوست.
بعضی از تفریحاتی که والدین می توانند برای تشویق فرزند خود انجام دهند شامل موارد زیر می شود.
- پارک بردن کودک
- آب بازی با او
- انجام بازی های مورد علاقه کودک
- خرید بستنی و یا سایر خوراکی های مورد علاقه کودک
- توپ بازی کردن با پدر
- رفتن به شهربازی
بازی با کودک می‌تواند زیر نظر یک متخصص به یک فرآیند درمانی تبدیل شود؛ اطلاعات بیشتر: بازی درمانی
اصول مهم تشویق کودکان
با تشویق به کودک خود انگیزه دهید
تشویق کودک می تواند روشی برای انگیزه دادن به کودک باشد. والدین می توانند با انجام روش های درست تشویق، انگیزه لازم برای انجام کارهای مختلف را به فرزند خود بدهند.
برای تلاش های بزرگ تشویق کنید نه برای موفقیت های بزرگ
مهم نیست که نتیجه کار کودک شما چه چیزی باشد، زمانی که او تمام تلاش خود را برای رسیدن به یک هدف کرده است، باید او را تشویق کنید. با این کار به او نشان می دهید تمام تلاش هایش فارغ از نتایجی که به دست می آورد، قابل تقدیرند.
تشویق نشانه اهمیت والدین است
به گونه ای او را تشویق کنید که احساس کند همیشه خانواده ای حامی در کنار خود دارد.
تشویق کودک چه تاثیری بر شخصیت کودک دارد؟
تشویق درست تاثیر عمیقی بر شخصیت کودکان می گذارد. زیرا آن ها با تشویق درست اعتماد به نفس بالا و نیرویی تازه برای انجام کارهای جدید به دست می آورند. یک تشویق درست نه تنها موجب پیشرفت بیشتر کودک می شود بلکه به او انگیزه می دهد در سایر مراحل زندگی خود نیز تلاش اش را به کار بگیرد. البته تمامی این تاثیرات مشروط به این است که والدین قوانین تشویق را رعایت کنند و تشویق را به یک باج گیری از طرف کودک تبدیل نکنند.
نکات مهم تشویق کودکان
- علت تشویق را برای کودک مشخص کنید که بداند برای کدام رفتارش مورد تحسین قرار گرفته است.
- همیشه برای تشویق کودکتان از پاداش استفاده نکنید زیرا این کار موجب پرتوقع شدن او می شود.
- تشویق بی موقع یک نوع رشوه است، پس مراقب باشید تشویق تبدیل به رشوه نشود.
- تنها زمانی کودک را تشویق کنید که رفتار او برازنده تشویق باشد.
- تشویقی موثر است که بلافاصله بعد از رفتار مناسب کودک انجام شود.
- تشویق همیشگی تنها نتیجه ای عکس دارد.
- تشویق بیش از حد، کودک را خودبزرگ بین می کند پس تعادل را رعایت کنید.
- خودتان هم تبدیل به باج گیر نشوید، قرار نیست برآورده کردن تمامی نیازهای کودکتان مشروط به انجام دستورات شما باشد. این کار تنها موحجب احساس ناامنی در کودک می شود.
- قبل از هر تشویق درست فکر کنید زیرا گاهی پیش می اید که والدین رفتاری نامطلوب را تشویق می کنند و خودشان نیز متوجه این رفتار نیستند.
روش های غلط تشویق کودکان
تشویق کودک برای انجام وظایف
نباید کودک را برای انجام وظایف اش، تشویق کنید زیرا این کار مسئولیت پذیری او را کاهش می دهد و در آینده نیز از انجام وظایف خود سرباز می زند.
تشویق بیش از حد
تشویق بیش از حد کودک را شرطی می کند و همیشه در قبال انجام تمام کارهایش منتظر تشویق است.
تشویق بزرگ برای موفقیت های کوچک
والدین باید تلاش کنند کودک را به اندازه تلاشی که انجام داده تشویق کنند. اگر همیشه بخواهید با کارهایی بسیار بزرگ و بیش از اندازه فرزند خود را تشویق کنید، او را پر توقع می کنید.
تشویق به شکل تنبیه
بعضی والدین این حس را به کودک خود منتتقل می کنند که تنها در زمانی دوست داشتنی است که تمام وظایف خود را انجام دهند. این تشویق نیست بلکه روشی برای تنبیه کودک محسوب می شود و احساس ناامنی زیادی به او می دهد. با این روش در آینده فرزندتان به فردی دروغگو و پنهانکار تبدیل می شود.
دو راهکار موثر برای تشویق کودکان
یک روش عالی برای تشویق کودک به انجام تکالیف
اگر می خواهید فرزندتان در زمان مناسب تکالیف خود را انجام دهد، لازم است او را با بازخوردهای مثبت تشویق کنید. برای مثال می توانید به او بگویید هرروز بیشتر از قبل در درس هایش پیشرفت می کند. همین موضوع باعث انگیزه بیشتر در کودک می شود و تکالیف خود را بهتر انجام می دهد. به خاطر داشته باشید در این موقعیت ها دعوا و جر بحث نه تنها نتیجه مثبت ندارد بلکه تاثیری عکس خواهد داشت.
یک راه مناسب برای تشویق کودک به مطالعه آزاد کتاب های گوناگون
اگر می خواهید کودکی کتاب خوان و علاقه مند به کتاب تربیت کنید، باید در اولین قدم کتاب های کاملا قابل فهم و ترجیحا با تصاویری زیبا برای او تهیه کنید. در ابتدا خودتان با خواندن کتاب ها و صحبت درباره فواید کتابخوانی کودک را به انجام این کار تشویق کنید. همچنین از او بخواهید کتاب های خود را تمیز و سالم نگه دارد. بعد از مدتی متوجه می شود کودکتان به طور خودکار به کتاب خوانی علاقه نشان می دهد.
تشویق تاثیر بیشتری بر کودک دارد یا تنبیه؟
به طور قطع تنبیه کردن (با روش درست) نیز یکی از ملزومات تربیت صحیح کودک است. اما طبق نظر روانشناسان، تشویق کردن نتایج بهتری از تنبیه دارد. از این رو والدین باید سعی کنند در 80 درصد موارد کودک خود را به جای تنبیه (نفی از انجام کاری نادرست) تشویق (علاقه مند کردن به انجام کارهای درست) کنند. البته همانطوری که در قسمت های پیش گفتیم تشویق بیش از اندازه خود نتیجه عکس دارد. گاهی نیز تنها راه تنبیه است که در آن صورت انجام آن هیچ اشکالی ندارد. به خاطر داشته باشید به هیچ وجه منظور ما از تنبیه، کتک زدن یا فحاشی نیست. تنبیه کردن نیز اصولی خاص دارد که بدون رعایت این اصول نباید کودک خود را توبیخ کنید.
تاثیر تشویق نا به جا بر کودکان چیست؟
شاید جالب باشد برایتان که بدانید، تشویق کردن همانقدری که نتایجی مثبت دارد، می تواند منفی هم باشد. اگر والدین تعادل را رعایت نکنند و دائما در حال تشویق فرزند خود باشند، با مشکلاتی که در ادامه برایتان ذکر می کنیم مواجه می شوند.
غرور و تکبر
کودکانی که دائما مورد تشویق قرار می گیرند، بعد از مدتی غرور و تکبر و اعتماد به نفس کاذب در آن ها شکل می گیرد. این موضوع در پرتوقع بودن، زیاده خواهی و در نتیجه خودشیفتگی کودکان بسیار موثر است. از این رو روانشناسان توصیه می کنند والدین در تشویق یا تنبیه کودک اعتدال را رعایت کنند.
از دست رفتن خاصیت تشویق
میزان تشویق باید به اندازه ارزش کاری باشد که کودک انجام داده است. اگر والدین بیش از ارزش عملی که کودک انجام داده او را تشویق کنند، کم کم او را دلزده می کنند. در چنین موقعیت هایی کودک هیچ علاقه ای به انجام دوباره کار خوب ندارد.
تشویق موثر چه ویژگی هایی دارد؟
در انتها لازم است یکبار دیگر ویژگی های یک تشویق مناسب را به شما عزیزان یادآوری کنیم. تشویقی مناسب است که به اندازه ارزش کار کودک باشد و درست بعد از رفتار صحیح کودک انجام شود. برای تشویق می توانید علایق کودک خود را در نظر بگیرید. همچنین باید به خاطر داشته باشید قرار نیست همیشه برای تشویق فرزندتان به او وسیله ای مادی بدهید. در نهایت اینکه همیشه دلیل تشویق کودک را به بگویید تا بداند کدام کارش مورد تقدیر گرفته است.
