طرحواره رهاشدگی چیست؟ نشانه ها و راه های درمان آن

بلاگ

اگر شما هم جزء آن دسته از افرادی هستید که همیشه از طرد و ترک شدن توسط دیگران می‌ترسید، مقاله طرحواره رهاشدگی را از دست ندهید. احتمالاً شما همیشه با احساساتی درگیر هستید که می‌ترسید کسی شما را دوست نداشته باشد. این موضوع سبب می‌شود که احساس اضطراب و ناامنی شدیدی داشته باشید. خود همین ترس و درگیر شدن شما با تله رهاشدگی، می‌تواند واقعاً منجر به ترک شدن شما توسط اطرافیانتان شود.

قبل از اینکه بخواهیم در مورد طرحواره رهاشدگی صحبت کنیم، بهتر است یک آشنایی کلی با واژه طرحواره داشته باشیم. طرحواره نوعی قالب و چهارچوب تفکر است. در واقع نوعی مفهوم شناختی است که منجر به تفسیر اطلاعات مختلف در ذهن می‌شود. از جمله مهمترین مواردی که بر روی سلامت ذهن افراد تاثیرگذار هستند، همین طرحواره‌ها بوده که اجازه ورود افکار جدید به مغز را نمی‌دهند.

فرد در چنین حالتی فقط بر روی افکار قبلی که غالباً نادرست نیز هستند تمرکز دارند. کاری که طرحواره‌ها می‌کنند این است که تمام رفتارهای شما در موقعیت‌های مختلف زندگی را کنترل و برنامه‌ریزی می‌کنند. در واقع شما بر اساس همین طرحواره‌ها رفتار و فکر می‌کنید. می‌توان گفت این طرحواره‌ها هستند که نسبت به رویدادهای مختلفی که در زندگی رخ می‌دهند، پاسخ شما را تعیین می‌کنند.

تعریف طرحواره رهاشدگی

طرحواره رهاشدگی از مهم‌ترین و البته آسیب‌زننده‌ترین طرحواره‌هایی است که در ذهن فرد شکل می‌گیرد. در این حالت فرد مدام ترس از دست دادن اطرافیان خود را دارد. در واقع او به طور مداوم از این موضوع می‌ترسد که اطرافیانش به هر شکلی او را ترک کنند. این حس بی‌اعتمادی منجر می‌شود که حتی مدام به این فکر کند که مرگ، عزیزانش را از او خواهد گرفت. در واقع این رهاشدگی توسط عزیزان در ذهن او به هر شکل است رخ می‌دهد.

ذهنیت فرد دارای طرحواره رهاشدگی به این گونه است که فکر می‌کند در اولویت‌های اطرافیان خود قرار ندارد و برای آنها مهم نیست. حتی به طور مثال اگر فردی از نزدیکانش به تماس یا پیام او پاسخ ندهد، او بسیار ناراحت و خشمگین شده و می‌ترسد که شاید آن فرد می‌خواهد او را ترک کند. همین موضوع منجر می‌شود که چنین فردی نتواند روابط پایداری با دیگران داشته باشد.

انواع طرحواره رهاشدگی

طرحواره رهاشدگی در دو نوع وجود دارد. در واقع این دو نوع هستند که سبک رفتارهای فرد را تعیین می‌کنند؛ رهاشدگی بر مبنای وابستگی، رهاشدگی بر مبنای فقدان یا بی‌ثباتی.

رهاشدگی بر مبنای وابستگی

این نوع طرحواره زمانی ایجاد می‌شود که فرد در دوران کودکی در یک زندگی بیش از حد حمایتگرانه رشد یافته است. در واقع فرد در کودکی خود هیچ چالشی را تجربه نکرده است.

چه زمانی باید کودک را پیش مشاور ببریم؟

رهاشدگی بر مبنای فقدان یا بی‌ثباتی

این نوع از طرحواره رهاشدگی زمانی ایجاد می‌شود که فرد در دوران کودکی خود در یک محیط پر از انواع چالش‌ها رشد کرده است. چالش‌هایی مانند جدایی پدر و مادر، دعواهای خانوادگی، فوت یکی از عزیزان، بی‌توجهی والدین و … . در واقع میزان و شدت چالش‌ها در این حالت بسیار زیاد بوده است.

مشاوره خانواده کیست؟

نشانه‌ های طرحواره رهاشدگی

فرد دارای طرحواره رهاشدگی، نشانه‌ها و علائمی را از خود بروز می‌دهد. البته داشتن یک یا دو نشانه لزوماً به معنای ابتلا به این طرحواره نیست. اما اگر فرد چند مورد از این موارد را داشته باشد، می‌توان گفت که به این طرحواره مبتلا است. علائم طرحواره رهاشدگی شامل موارد زیر می‌شوند:

• فرد احساس می‌کند که زندگی او خالی از فرد یا افرادی است که به او اهمیت بدهند، دوستش داشته باشند و یا برایش ارزش قائل شوند.
• فرد در صورت بی‌اطلاعی موقت از همسر و یا نزدیکانش، دچار اضطراب و استرس یا خشم می‌شود. (آشنایی با: مشاوره استرس)
• فرد به طور مداوم به دنبال نشانه‌هایی است که نشان می‌دهد فردی که دوستش دارد می‌خواهد او را ترک کند.
• حتی حرف زدن فرد مورد علاقه او در مورد جدایی و یا ترک کردن، او را به شدت تا و مضطرب می‌کند.
• فرد مبتلا به این نوع طرحواره باور به یافتن مجدد عشق ندارد. این فرد از آنجایی که مدام به دوست نداشتن خود توسط دیگران فکر می‌کند، حتی در صورت ایجاد فرصت دوباره برای عشق نمی‌تواند به درستی آن را سنجیده و عملی عاقلانه داشته باشد.
• چنین فردی حتی هنگام خروج موقتی و کوتاه‌مدت عزیزان خود از منزل گمان می‌کند که ممکن است آنها را از دست بدهد.
• حسادت به روابط عاشقانه دیگران نیز ممکن است در چنین افرادی رخ دهد.
• کوچک‌ترین حرف، رفتار، انتقاد و یا حتی پیشنهاد از طرف دیگران برای او حکم جدایی را دارد. او فکر می‌کند کسی که از او انتقاد می‌کند، او را دوست نداشته و می‌خواهد ترکش کند.
• هم صحبت کردن و هم سکوت شریک عاطفی و یا کسی که دوستش دارد، می‌تواند در او اضطراب ایجاد کند؛ به طور مثال اگر فرد مورد علاقه‌اش صحبت کند، او دچار اضطراب می‌شود. اگر سکوت کند، باز هم دچار اضطراب و ترس می‌شود؛ زیرا به این فکر می‌کند که دلیل کم‌حرفی یا سکوت او، تمایل به جدایی یا طلاق است. (آشنایی با: مشاوره طلاق یا جدایی)
• فرد مبتلا به طرحواره رهاشدگی، مدام احساس می‌کند که برای هیچ کس مهم نیست و در دنیا تنها است. او فکر می‌کند در زندگی هیچ کسی جز اولویت‌ها نبوده و هیچ کس اهمیتی برای او، خواسته‌های و احساساتش قائل نیست.
• چنین فردی وقتی که در یک رابطه قرار می‌گیرد، نمی‌تواند به درستی بر روی زندگی خود تمرکز کند. زیرا آنقدر ترس از جدایی دارد که حتی ممکن است به رفتارهای سویی مانند کنترل بیش از حد فرد مورد علاقه‌اش و ایجاد حس مالکیت درباره او بپردازد. (آشنایی با: تکنیک های زوج درمانی)
• حتی دور ماندن‌های کوتاه مدت و موقتی نیز برای چنین فردی بسیار دشوار است.
• فرد مبتلا به طرحواره رهاشدگی نمی‌تواند ارتباط صمیمی و موثری با دیگران برقرار کند؛ زیرا مدام ترس از رها شدن توسط آنها را دارد. این ترس مانع از برقراری روابط درست با دیگران خواهد شد.

دلایل ابتلا به طرحواره رهاشدگی

طرحواره رهاشدگی می‌تواند دلایل بسیار زیادی داشته باشد که شامل موارد زیر می‌شوند:

• ژنتیک و استعداد بیولوژیکی که به اضطراب جدایی مربوط شود

• دور بودن از مادر چه به طور دائم چه موقت

• عدم حمایت و یا عدم حضور هر دو والد در کنار فرزند به دلایل مختلف و یا حتی مراقبت نوزاد توسط پرستار یا مهد کودک در سنین پایین

• افسردگی، عصبانیت، عدم حمایت و مراقبت، بی‌ثباتی و یا خشم مداوم مادر (مشاوره افسردگی چیست؟)

• عدم توجه و یا بی‌توجهی والدین به فرزند به دلایل مختلف

• مراقبت و حمایت بیش از حد و غیرمنطقی والدین از فرزند

• درگیری‌ها، کشمکش‌ها و دعواهای مدام والدین با یکدیگر

درمان‌ هایی برای طرحواره رهاشدگی

تجربه رها شدن و یا حتی ترس از آن، تجربه ناخوشایندی است که افراد مختلفی می‌توانند به دلایل مختلف به آن دچار شوند. اما این موضوع فقط یک ترس عادی نیست؛ بلکه چیزی است که می‌تواند در بسیاری از امور زندگی فرد تاثیرگذار باشد. راهکارهایی برای درمان این مشکل وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم.

• درک عمیق مشکلات گذشته و سپس فاصله گرفتن از آن

از آنجایی که علت اصلی طرحواره رهاشدگی در اغلب موارد در گذشته فرد وجود دارد، بهتر است نگاه عمیق‌تر و دقیق‌تری به گذشته خود داشته باشید. آن را تحلیل کرده و علت‌های دقیق و درست را بیابید. اما پس از آن از گذشته خود فاصله گرفته و آن را رها کنید.

• توجه به محرک‌ ها

هر موضوع یا محرکی که شما را بیشتر به سمت احساس تنهایی می‌برد، کشف و به آن توجه و آنها را از خود دور کنید؛ به طور مثال اگر رفتار‌هایی دارید که فکر می‌کنید دیگران را ناراحت کرده، در مورد آنها صحبت کنید. مهمتر از همه سعی کنید بدبینی را از خود دور کنید. گاهی در بیرون از شما هیچ اتفاق خاصی نیفتاده و این فقط بدبینی شما است که شما را دچار اضطراب می‌کند.

• تغییر افکار و عقاید

سعی کنید عمیقاً به این باور برسید که می‌توانید توانایی‌های خود را گسترش داده و بسیاری از نیازهای خودتان را رفع کنید. اعتماد به نفس خود را افزایش داده و به خودتان متکی باشید. اگر خودتان، خودتان را دوست داشته باشید و برای زندگی خود بجنگید، اضطراب رها شدن توسط دیگران در شما کمرنگ‌تر خواهد شد.

• مهربان بودن با خود

سعی کنید با خودتان مهربان‌تر بوده و کمتر به خود سخت بگیرید. اینکه شما درگیر چنین احساساتی مانند طرحواره رهاشدگی هستید، موضوع عجیبی نیست. بسیاری از افرادی که تجربه‌های پیشین شما را داشته‌اند، ممکن است به این موضوع دچار شوند. پس خودتان را سرزنش نکنید و با خود مهربان باشید. فقط سعی کنید بر روی احساسات نادرست خود بیشتر کار کنید.

• نوشتن احساسات

نوشتن احساسات درست و غلط می‌تواند حس بهتری به شما داده و البته ذهن شما را برای تقویت یا رفع آنها منسجم‌تر کند.

ابتلا به طرحواره رهاشدگی، یکی از اختلالاتی است که به شدت تمام ابعاد زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اما گاهی از اوقات ممکن است شما به تنهایی نتوانید از عهده رفع این موضوع برآیید. اینجا است که یک مشاور یا روانشناس بسیار می‌تواند به رفع این اختلال کمک کند. پس اگر در حال جنگ با این مشکل هستید اما تاکنون موفق نشده‌اید، ناامید نشوید. افرادی هستند که می‌توانند به بهترین نحو شما را از احساسات نادرست خود رها سازند. کلینیک پیروزی یکی از معتبرترین کلینیک‌های روانشناسی است که می‌توانید از مشاوره‌های روانشناسان این مرکز کمک بگیرید.