تعریف هوش هیجانی و راه های افزایش آن

اگر کمی دقت کنید افرادی را در دور و اطراف خود می بینید که از هوش هیچانی بالایی برخوردارند. این دسته از افراد در شرایط گوناگون زندگی چه در محیط کار در محیط خانه، به خوبی احساسات خود کنترل می کنند و در نتیجه بهترین واکنش را از خود نشان می دهند. این افراد در موقعیت های استرس زا نیز بر خود تمرکز دارند و در نهایت بهترین تصمیمات موجود را می گیرند.

تا جایی که حتی نتایج تحقیقات دانشمندان نشان می دهد، هوش هیجانی (EQ) بسیار مهم تر از ضریب هوشی افراد یا همان (IQ) است. شاید، زمانی که با آیکیو بالا می توانستیم به درجات و منسب های بالایی برسیم اما حالا ثابت شده بدون ایکیو یا هوش اجتماعی نمی توان به هیچ مرتبه ای رسید. خوشبختانه هوش هیجانی کاملا اکتسابی است و افراد می توانند با انجام تمرینات و راهکارهای مختلف، این نوع هوش را در خود تقویت کنند. در ادامه راهکارهایی عالی برای افزایش (EQ) به شما عزیزان معرفی می کنیم.

هوش هیجانی یا (EQ) چیست؟

هوش هیجانی به معنی توانایی درک و کنترل احساسات در لحظه است. افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند در تمام لحظات زندگی، از نوع احساسات خود آگاه هستند و آن را به بهترین نحو بروز می دهند. هوش هیجانی بالا در پیشرفت کاری و زندگی افراد بسیار موثر است.

تعریف هوش هیجانی از نگاه بزرگان

هوش هیجانی اولین بار توسط جان مایر (John Mayer) و سالووی (Peter Salovey) تعریف شد. آن ها اعتقاد داشتند هوش هیجانی به معنی (توانایی نظارت و پایش احساسات و هیجانات خود و دیگران، تفکیک و تشخیص آن‌ها و استفاده از این اطلاعات به عنوان راهنمای تفکر و رفتار است)

بعدها دانیل گلمن این تعریف را به سبک و سیاق خود تغییر داد. او گفت هوش هیجانی به معنی توانایی های مختلف انسان است. این توانایی ها شامل انگیزه دادن به خود، پشتکار در شرایط دشوار، به تاخیر انداختن خواسته ها، کنترل رفتارهای تکانشی، تنظیم هیجانات، جلوگیری از غلبه استرس بر قدرت فکر کردن و همدلی با دیگران است. البته گلمن بعدها این تعریف را تغییر داد، زیرا منتقدین زیادی نسبت به این تعریف واکنش نشان دادند و گفتند گلمن تنها آموزه های دینی مسیح و دغدغه های روانشناسی شخصیت را با یکدیگر ترکیب کرده است.

اهمیت هوش هیجانی در چیست؟

برای زندگی و موفقیت در جوامع امروزی تنها ضریب هوشی بالا ملاک نیست بلکه افراد باید بتوانند در جامعه خود نیز تاثیرگذار باشند. تاثیرگذاری در اجتماع هم وابسته به میزان هوش هیجانی است. حتی اگر بالاترین سطح از آیکیو هم داشته باشید بدون هوش اجتماعی کافی نمی توانید از آن استفاده کنید. برای مثال فرض کنید فردا آزمون بسیار مهمی در پیش دارید و استرس تمام وجودتان را فرا گرفته است. در چنین شرایطی، حتی اگر هوش بالایی هم داشته باشید نمی توانید برای درس خواندن تمرکز کنید. بنابراین باید راهکارهای کنترل استرس را یاد بگیرید و آن ها را به کار ببندید. در این جا مهارت کنترل استرس به معنی، هوش هیجانی (EQ) بالا است.

 

چند مثال عالی برای آشنایی بیشتر با تعریف هوش هیجانی

• مدیری که با فشرده شدن کارهایش دچار استرس شده، با توجه به شناختی که از شخصیت خود دارد، به گونه ای برنامه ریزی می‌کند که با فاصله کم، کارهایش را با کیفیت مناسب انجام دهد.
• فردی که می خواهد یک تغییر بزرگ در یک گروه یا سازمان ایجاد کند در حالی که هنوز رئسا و بزرگان گروه برای انجام این کار آمادگی ذهنی ندارند، ابتدا افراد همفکر با خود را پیدا می کند. سپس شروع به انجام فعالیت مورد نظرش می کند.
• زمانی که مدیری دچار ضرر شده بدون از دست دادن امید و انگیزه و مقصر دانستن دیگران، از این تجربه درس می گیرد و دوباره با تصمیم گیری های جدید شروع به کنترل اوضاع می کند.

راه های افزایش هوش هیجانی

خوشبختانه همانطوری که پیش از این گفتیم هوش هیجانی کاملا اکتسابی و قابل یادگیری است. از این رو هرکسی می تواند با تمرینات مختلف، (EQ) خود را تقویت کند. قبل از پیشنهاد هر تمرینی در این باره باید بدانید، قدم اول برای افزایش (EQ) پذیرفتن ضعف های خود است. یعنی اگر زمانی تصمیم گرفتید تمرینات افزایش هوش هیجانی را انجام دهید باید تمامی نواقص شخصیت خود را بپذیرید و خود را بابت ضعف هایتان سرزنش نکنید. مطمئن باشید هر فردی با اراده راسخ و تمرین در این باره می تواند، کنترل احساسات خود را به دست بگیرد.

همیشه در دسترس باشید

زمانی که به عنوان کارفرما برروی پروژه ای خاص کار می کنید یا زمانی که برای تکمیل پروژه های دیگران تلاش می کنید، باید همیشه در دسترس باشید. شما به عنوان یک عضو کاری در یک گروه باید مسئولیت تمامی کارها و وظایف خود را بپذیرید و در قبال آن ها، در هر شرایطی مسئول باشید.

شنونده خوبی باشید

همدلی کردن یکی از مهارت های هوش هیجانی بالا است. برای اینکه بتوانید به درستی با دیگران همدلی کنید باید به یک شنونده دقیق تبدیل شوید. بدون هیچ شک و تردید و قضاوتی به حرف های طرف مقابل گوش کنید تا در همدلی با او موفق باشید.

سعی کنید خود را به چالش بکشید

اگر می خواهید به پتانسیل کامل خود دست یابید باید خود را به چالش بکشید. اگر تنها در منطقه امن خود باقی بمانید، اتفاقات وحشناکی برایتان رخ خواهد داد.

از دیگران بدون هیچ واهمه ای درخواست کمک کنید

اگر نیاز به کمک دارید، از دیگران کمک بخواهید و حتی اگر کسی به کمک نیاز داشت به او کمک کنید.

اجتماعی باشید

رفتارهای اجتماعی داشته باشید و با دیگران به خوبی معاشرت کنید. افراد اجتماعی در موقعیت های گوناگون زندگی، کنترل بهتری برروی احساسات خود دارند. از طرفی هم در زمان اتفاقات آزاردهنده، به خوبی رفتار خود را کنترل می کنند. برای مثال زمانی که یک فرد آن ها را ناراحت می کند، به سرعت و در جمع از رفتار ناراحت کننده آن ها سخن نمی گویند بلکه در شرایط مناسب ناراحتی خود را در میان می گذارند.

کمی مکث کنید

زمان هایی که در شرایط نامساعد قرار می گیرید قبل از هر اقدامی از خود بپرسید، بهترین واکنش در این شرایط چیست؟

با مکث کردن در شرایط بحرانی، به ذهن خود اجازه تمرکز کردن می دهید تا بهترین تصمیم را بگیرد. برای مثال وقتی در حال بحث با اطرافیان هستید کمی مکث کنید و بپرسید الان بهترین اقدام چیست و چه چیزی باید بگویم؟

وابسته نباشید

افرادی که هوش هیجانی خوبی ندارند، همیشه وابسته دیگران اند. این افراد همیشه به دنبال ناجی هستند که از آن ها حمایت کند. اما افرادی که هوش هیجانی خود را تقویت می کنند، توانایی تشخیص روابط ناسالم در کار یا در زندگی شخصی خود را دارند و به موقع از آن ها خارج می شوند. از طرف دیگر این افراد می توانند از منطقه امن خود خارج شوند و برای استقلال خود، تلاش کنند.

بیان کردن احساسات

افرادی که (EQ) بالایی دارند به راحتی احساسات خود را (چه احساسات منفی و چه احساسات مثبت) بیان می کنند. اما افرادی که هوش اجتماعی پایینی دارند به هیچ عنوان نمی توانند احساسات خود را بیان کنند. برای مثال آن ها هیچگاه نمی توانند از دیگران تعریف کنند یا غم خود را با اطرافیان در میان بگذارند.

انعطاف پذیری بالا

تعصب زیاد نسبت به باورها و اعتقادات موجب، منزوی شدن افراد می شوند. درواقع افراد با هوش اجتماعی بالا، بسیار منعطف اند و از اشخاص متخصص در زمینه کاری خود، مشورت می گیرند. شما نیز برای رسیدن به هوش هیجانی بالا باید به فردی منعطف تبدیل شوید.

نفس بکشید

زندگی همه ما پراز فراز و نشیب است و همه انسان ها به نوعی استرس و شرایط سخت را تجربه می کنند. اما آنچه که مهم است، کنترل احساسات و عدم تصمیم گیری ناگهانی است. پس هر زمان که استرسی شدید بدنتان را فرا گرفت، کمی نفس بکشید و لیوان آبی بنوشید سپس با ذهنی باز برای مشکلات تصمیم گیری کنید.

نوشتن خاطرات روزانه

برای افزایش هوش هیجانی لازم است، نگاهی جامع به زندگی و رفتارهای خود داشته باشید. یکی از راهکارهایی که با آن می توانید انواع رفتار و احساساتتان را بسنجید، نوشتن خاطرات روزانه است. با این کار می توانید به اشتباهات و ضعف خود پی ببرید و آن ها را بهبود ببخشید.

به موارد انگیزه بخش توجه کنید

هرکسی برای شروع کار، انگیزه و هدفی خاص دارد. انگیزه ای که نیروی محرک فرد برای ادامه مسیری است که در پیش گرفته است. از این رو لازم است همیشه انگیزه ها و اهدافی که به خاطر آن ها کاری را آغاز کرده اید به یاد بیاورید تا هیچگاه در میانه راه دست از تلاش برندارید.

آسان بگیرید

گاهی لازم است برای بازگشت قوای قبلی تان، به خود آسان بگیرید و از انجام کارهای قبلی دست بکشید. اگر لازم است کمی به خودتان استراحت بدهید و با انجام کارهایی مانند مدیتیشن و مطالعه، انرژی از دست رفته را بازگردانید. این رفتار به نوعی همان انعطاف پذیری است که پیش از این نام بردیم.

رژیم غذایی سالم

یکی از موارد جالبی که تاثیر بسیار زیادی بر احساسات انسان دارد، رژیم غذایی است. مواد غذایی تاثیر مستقیم بر احساسات شما دارند از این رو بهتر است مواد غذایی سالمی را در برنامه تغذیه خود قرار بدهید.

اهداف شخصی خود را تعیین کنید

یکی از نشانه های افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند این است که، اهداف شخصی خود را تعیین کرده اند. این افراد به خوبی درباره اهداف و چیزهایی که در آینده می خواهند، اطلاع دارند.

مثبت نگر باشید

یکی از بهترین راه های کنترل اوضاع و شرایط این است که مثبت نگر باشید. زمانی که از یک نگرش مثبت پیروی کنید به تغییر شرایط امید بیشتری خواهید داشت و در نتیجه بهتر می توانید از هوش هیجانی خود استفاده کنید.

آموختن را در برنامه خود جا بدهید

یکی از ساده ترین راه های افزایش هوش هیجانی، کسب اطلاعات جدید است. با بروز نگهداشتن دانش خود می توانید، انگیزه تان را بالا ببرید و با آگاهی بالا در جهت رسیدن به اهدافتان تلاش کنید. خوشبختانه در حال حاضر نیز اطلاعات به راحتی در دسترس همه مردم قرار دارند. از این رو عدم تلاش شما در این باره، هیچ توجیحی ندارد.

چطور میزان هوش هیجانی خود را بسنجیم؟

در حال حاضر بهترین راه سنجش میزان هوش هیجانی، شرکت در آزمون های مرتبط است. با سرچ کردن در اینترنت می توانید به ازمون های رایگاه دسترسی پیدا کنید و با پاسخ دادن به سوالات یکی از این آزمون ها، میزان (EQ) خود را بسنجید. فراموش نکنید نتیجه هرچه که بود، شما باید برای افزایش هوش هیجانی خود تلاش بیشتری کنید. زیرا در دنیای امروز، هوش هیجانی به یکی از مهم ترین فاکتورهای موفقیت تبدیل شده است.

سخن آخر

هوش هیجانی یکی از مهم ترین مهارت های مورد نیاز هر فردی است. هر کسی برای موفقیت و رسیدن به جایگاه های بالا مرتبه در زندگی خود باید، هوش هیجانی بالایی داشته باشد. اگر انجام تمرین هایی که در این مقاله از آن ها نام بردیم به تنهایی برایتان سخت است، می توانید از یک مشاور در مسیر خود کمک بگیرید. به این صورت مشاور با در نظر گرفتن شرایط شما، بهترین و موثرترین تمرینات را در اختیارتان قرار می دهد. برای این کار می توانید از کمک کارشناسان کلینیک پیروزی استفاده کنید. مشاوران کلینیک پیروزی علاوه بر مشاوره در زمینه افزایش هوش هیجانی، در زمینه هایی دیگری مانند مشاوره تحصیلی، مشاوره شغلی و مشاوره کودک نیز به افراد واجد شرایط خدمات ارائه می کند.