کودکان طلاق ، مسائل پیش رو و راهکارها
کودکان طلاق جزو آسیبپ پذیرترین اقشار جامعه هستند. زیرا طلاق والدین صدمات جبران ناپذیری به فرزندان وارد می کند. به همین دلیل پدر و مادرهایی که تصمیم دارند طلاق بگیرند، باید در همان ابتدا برای کاهش مشکلات فرزند خود بعد از طلاق تلاش کنند. اگر کودک بعد از طلاق والدین در شرایط مناسبی نباشد، مشکلات زیادی را تجربه می کند و حتی ممکن است آینده خود را هم نابود کند. از این رو بسیار مهم است که والدین به زندگی فرزند خود بعد از طلاقشات توجه ویژه داشته باشند. در ادامه بهترین راهکارهای کمک به کودکان طلاق را بررسی می کنیم.
علائم و نشانه های کودکان طلاق
علائم و نشانه های کودکان طلاق با یکدیگر متفاوت است، اما مطالعاتی که تا به حال روی این کودکان انجام شده نشان می دهد، اغلب آن ها حداقل چند مورد از علائم زیر را دارند.
- دیدگاه متفاوت نسبت به زندگی (برای مثال احساس طرد شدن و نارضایتی از زندگی می تواند شامل این دیدگاه باشد)
- کاهش اعتماد به نفس (برای مثال همیشه احساس پوچی و بی ارزشی دارند)
- ناراحتی شدید (بسیار غمگین و افسرده اند)
- عصبانیت(برای مثال دائما در حال درگیری با والدین خود هستند)
- شرم (برای مثال وقتی درباره طلاق والدین خود صحبت می کنند حالت هایی از شرم و آشفتگی در آن ها دیده می شود)
- اضطراب (همیشه در حال حال کابوس دیدن و تنش های مختلف هستند)
- تغییر در تعامل با همسالان (از دوستان و همسالان خود کناره گیری می کنند و به درستی نمی توانند با آن ها ارتباط بگیرند)
- وابستگی شدید به والدین (همیشه می خواهند کنار والدین خود باشند)
- کاهش خود مراقبتی (به خود و شرایطشان رسیدگی نمی کنند، برای مثال همیشه شلخته هستند و توجهی به بهداشت فردی خود ندارند)
- مشکلات تحصیلی (کاهش نمرات تحصیلی، مشکلات متعدد در مدرسه)
- و غیره
مهم ترین تاثیر طلاق والدین بر کودکان
- تغییر روحیات و تمایل به خشم و عصبانیت
- افت تحصیلی شدید
- اضطراب جدایی
- تغییر الگوی تغذیه و خواب
- کشش به سمت یک والد
- افسردگی
- انجام کارهای پرخطر
مشاوره کودکان طلاق
یکی از مهم ترین اقداماتی که لازم است والدین بعد از طلاق انجام دهند، شرکت در جلسات مشاوره برای بهبود فرزندان است. بچه های طلاق بسیار اسیب پذیر هستند و دیدگاه مناسبی نسبت به شرایط خود ندارند. از طرفی هم مهارت کافی برای مراقبت از خود ندارند. به همین دلیل شرایط سختی را می گذرانند.
در چنین شرایطی تنها مشاوره کودک کارساز است. مشورت کردن با یک مشاور، علاوه بر اینکه به کودک کمک می کند شرایط فعلی را بپذیرد، به والدین هم رفتارهای درست می آموزد. جالب است بدانید در بعضی از کشورها، استفاده از خدمات مشاوره کودک بعد از طلاق یک قانون اجباری است و سرپیچی از آن مجازات دارد. همین موضوع، اهمیت مراجعه به روانشناس بعد از طلاق را نشان می دهد.
مشکلات کودکان طلاق
کودکان طلاق مشکلات متعددی را تجربه می کنند که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
عدم پذیرش تغییرات
طلاق یک زندگی را به طور کامل تغییر می دهد. این تغییرات یکباره، برای کودک عادی نیست و به راحتی نمی تواند با آن ها کنار بیاید. برای مثال تغییر مدرسه، تغییر خانه، نبود یکی از والدین و به صورت کلی همه موضوعات بعد از طلاق، شامل این تغییرات می شود.
مشکلات تحصیلی و افت نمرات
افت تحصیلی جزو اولین مشکلاتی است که کودکان بعد از طلاق والدین خود تجربه می کنند. زیرا تمرکز کافی ندارند و نمی توانند به درستی برروی درس ها و شرایط مدرسه تمرکز کنند.
انزوا و عدم ارتباط اجتماعی درست
مشکل دیگری که کودکان در زمان طلاق والدین خود تجربه می کنند، انزوای اجتماعی است. کودکان طلاق در اغلب موارد منزوی می شوند و به درستی نمی توانند با اطرافیان خود ارتباط بگیرند.
مشکلات سلامتی
روند طلاق حتی بر سلامتی کودکان هم تاثیرگذار است. نتایج تحقیقات روانشناسی نشان می دهد، اغلب بچه های طلاق از بی خوابی و افسردگی رنج می برند.
حساسیت عاطفی
بچه های طلاق بسیار حساس هستند. مشکلاتی که آن ها در دروان طلاق والدین خود تجربه می کنند، مانند عصبانیت، خشم و از دست دادن، باعث می شود حتی نسبت به به موضوعات کوچک هم حساسیت عاطفی شدید نشان دهند.
احساس گناه
بعضی از بچه های طلاق خود را مقصر جدایی والدینشان می دانند. در حدی که همیشه احساس گناه دارند.
خشم
مشکل اساسی دیگری که کودکان با آن دست و پنجه نرم می کنند، خشم است. آن ها دائما نسبت به والدین و دیگر اطرافیانشان، احساس خشم و عصبانیت دارند.
انجام رفتارهای مخرب
متاسفانه آمارها نشان می دهد، کودکان طلاق بیشتر در معرض رفتارهای مخرب مانند بزهکاری، مصرف مواد مخدر و غیره هستند.
بدبینی شدید نسبت به ازدواج
کودکان طلاق همیشه نگاهی منفی نسبت به طلاق دارند، تا جایی که از ازدواج و ورود به یک زندگی مشترک می ترسند. جالب است بدانید نتایج تحقیقات روانشناسان نشان می دهد، آمار جدایی افرادی که در کودکی شاهد طلاق والدین خود بودند، بسیار بیشتر از سایر افراد است.
مشکلات روانی بچه های طلاق
عمده مشکلات روانی که کودکان طلاق تجربه می کنند شامل موارد زیر می شود:
- خلآ عاطفی شدید
- دوگانگی عاطفی (نمی دانند بابت تمام شدن تنش های قبل خوشحال باشند یا بابت جدایی والدین ناراحت)
- پرخاشگری
- اختلالات روانی (متاسفانه بیشتر کودکان طلاق، دچار انواع اختلالات روانی مانند افسردگی، اضطراب و غیره می شو ند)
- احساس گناه
- منزوی شدن
بچه های طلاق موفق
هرچند که طلاق اتفاقی بسیار ناگوار در زندگی هر فردی محسوب می شود، اما همیشه هم نتایج آن منفی نیست. باید بپذیریم، گاهی طلاق بهترین راه نجات همه اعضای یک خانواده است. بعضی از کودکان با طلاق والدین در شرایط بهتری قرار می گیرند. نکته دیگری که باعث می شود کودکان بعد از طلاق، شرایط بدی را پشت سر نگذارند، آگاهی والدین است. پدر و مادرهایی که بعد از طلاق مانند گذشته به نیازهای فرزند خود توجه دارند و همانند سابق به او رسیدگی می کنند، موجب موفقیت فرزندشان در آینده می شوند.
راهکار برای کودکان طلاق
والدینی که از یکدیگر جدا شده اند باید به دنبال راهکارهایی موثر برای کاهش تاثیر طلاق بر فرزندشان باشند. راهکارهایی که در ادامه نام می بریم از جمله بهترین نکاتی است که پدر و مادرها بعد از طلاق می توانند به کار بگیرند.
اطلاعات خود را درباره تاثیر طلاق بر کودکان بالا ببرید
اگر قصد جدایی از همسر خود را دارید، در ابتدا مطالعه خود را درباره تاثیر جدایی بر فرزندتان بالا ببرید. به این صورت راحت تر می توانید تاثیرات منفی طلاق را در او کاهش دهید.
برای اعلام جدایی به فرزندتان برنامه ریزی درستی داشته باشید
به هیچ عنوان نباید اجازه دهید فرزندتان، بدون برنامه ریزی از طلاق شما بویی ببرد. پیش از هر کاری با یک برنامه ریزی درست این موضوع را با او در میان بگذارید. برای کاهش آسیب فرزندتان در این مورد می توانید با یک روانشناس هم مشورت داشته باشید.
پیش بینی سوالات کودکان
پیش از اعلام موضوع جدایی، تمام نگرانی ها و سوالات احتمالی فرزندتان را بررسی کنید. برای مثال ممکن است کودک درباره مکان زندگی، مدرسه، تغییرات بعد از جدایی و غیره سوال کند. لازم است شما به عنوان والد از قبل برای همه این سوالات پاسخ هایی قانع کننده اماده کرده باشید. به این صورت می توانید اندکی از حجم نگرانی فرزندتان را کاهش دهید.
بعضی از سوالاتی که ممکن است کودکان بعد از شنید خبر طلاق از والدین خود بپرسند موارد زیر است:
- بعد از طلاق، من کجا زندگی می کنم؟ پیش بابا یا مامان؟
- ایا بعد از طلاق هم امکان دیدن هردوی شما را خواهم داشت؟
- باید به دادگاه بیام؟
- هنگام تعطیلات باید به کجا بروم؟
- برای تولدم کنار هم هستیم؟
- ایا باید مدرسه ام را تغییر بدهم؟
- اگر مریض شوم چه کسی از من مراقبت می کند؟ تامین پوشاک و خوراک من به عهده چه کسی است؟
- و غیره
بعد از طلاق محیطی امن برای فرزندتان فراهم کنید
محیطی که کودکان طلاق در آن زندگی می کنند، اهمیت زیادی دارد. آن ها باید در اتاق خواب خود احساس راحتی داشته باشند. تفاوتی ندارد کودک بعد از طلاق کنار مادر باشد یا پدر، زیرا در هر صورت والدین موظف اند برای مراقبت از حال فرزند خود محیطی آرام برای او فراهم کنند.
از پدربزرگ ها و مادر بزرگ ها کمک بگیرید
نقش پدر برزگ ها و مادربزرگ ها در این شرایط بسیار پررنگ است. مطالعات نشان می دهد، دلگرمی مادر بزرگ و پدربزرگ، اثرات مخرب طلاق را بر کودکان کاهش می دهد، از طرفی هم سازگاری آن ها با شرایط فعلی را بالا می برد. بهتر است والدین پیش از انجام کارهای طلاق از پدر و مادر خود کمک بخواهند.
بازی درمانی کودکان طلاق
بازی درمانی یکی از بهترین شیوه روانشناسی برای کاهش تاثیرات طلاق است. خوشبختانه طیف وسیعی از مشکلات و اسیب های روانی کودکان مانند افسردگی، غم و اندوه و غیره با بازی درمانی حل می شود. این روش روان درمانی برای کودکان زیر 12 سال مناسب است. پس اگر کودکتان زیر 12 سال سن دارد و می خواهید آثار طلاق را بر او کاهش دهید از این روش استفاده کنید. در ادامه 2 بازی عالی برای کاهش تاثیر طلاق بر کودکان را معرفی می کنیم.
نقاشی و رنگ آمیزی
نقاشی و رنگ آمیزی می تواند نشانگر احساسات درونی کودک باشد. مدادهای رنگی را به فرزند خود بدهید و از او بخواهید پدر و مادر و به صورت کلی افکار درونی خود را رنگ آمیزی کنید. به رنگ هایی که کودکتان در نقاشی به کار برده توجه کنید، زیرا این رنگ ها نشانگر حال و احوال درونی اوست.
خانه سازی
یکی دیگر از بازی های عالی برای کاهش تاثیر طلاق بر کودکان، خانه سازی است. لگو خانه سازی با رنگ های مختلف را در اختیار فرزندتان قرار دهید، سپس به او بگویید که هر رنگ نشانه چه احساسی است. بعد از آن از کودک بخواهید بر اساس احساسات درونی که دارد، خانه اش بسازد. به این صورت می توانید به شرایط درونی فرزند خود پس ببرید و به او کمک کنید راحت تر با این وضعیت کنار بیاید.
کودکان طلاق در مدرسه
متاسفانه مشکلات کودکان طلاق تنها به محیط خانه و خانواده متنهی نمی شود، بلکه آن ها در مدرسه هم شرایط سختی را تجربه می کنند. برای مثال به درستی نمی توانند با همسن و سالان خود ارتباط بگیرند و از طرفی هم دائما در حال مقایسه شرایط خود و همکلاسی ها هستند. این موضوع موجب افسردگی آن ها می شود. همچنین افکار بهم ریخته و شرایطی سختی که تحمل می کنند، باعث می شود افت تحصیلی را تجربه کنند. حال اگر در این شرایط معلم هم درک درستی از شرایط کودک نداشته باشد، اوضاع را برای او سخت تر خواهد شد.
در این شرایط بهترین راهکار این است که والدین با مربیان فرزند خود صحبت کنند، تا کودک کم کم به شرایط عادی بازگردد. همچنین مربیان موظف اند درک خود را نسبت به کودکان بالا ببرند تا میزان آسیب پذیری وی کاهش یابد.
معلم ها چطور در مدرسه با کودکان طلاق رفتار کنند؟
- درک خود را از شرایط آن ها بالا ببرید.
- نقاط قوت مختلف شان را تشویق کنید.
- بهتر است دوستانه به آن ها نزدیک شوید و گوش شنوایی برای مشکلاتشان باشید تا حداقل در محیط مدرسه احساس امنیت داشته باشند.
- به او کمک کنید شرایط خود را بپذیرد و به اوضاع قبل برگردد.
نحوه برخورد والدین با کودکان طلاق
- فرزند خود را برای برقراری ارتباطات جدید تشویق کنید.
- برای ملاقات با فرزندتان (بعد از طلاق) با او برنامه ریزی کنید.
- برای کاهش فشار روحی فرزندتان از والدین و دوستان نزدیک خود کمک بگیرید.
- هیچگاه از والدی که حضانت کودک را به عهده گرفته بدگویی نکنید.
- به او نشان دهید که هنوز هم از حمایت شما برخوردار است.
- گوش شنوای فرزدتان باشید.
- اگر فرزندتان در سنین نوجوانی است، به او توجه بیشتری داشته باشید. در صورت ممکن در جلسات مشاوره نوجوان نیز شرکت کنید.
- احساس امنیت و آرامش را به فرزندتان منتقل کنید.
- برای رفتار بهتر با فرزندتان، جلسات مشاوره را سپری کنید.
شرایط بچه های طلاق در بزرگسالی
متاسفانه تاثیرات طلاق علاوه بر دوران کودکی، به بزرگسالی نیز نمود پیدا می کند. اکثر کودکان طلاق در بزرگسالی شرایط زیر را سپری می کنند.
- کودکان طلاق در بزرگسالی انزوای اجتماعی را تجربه می کنند و به سختی نسبت به سایر بزرگسالان، دلبسته می شوند.
- آن ها در بزرگسالی چالش های سلامتی مختلفی مانند افسردگی را پشت سر می گذارند. نگرش بسیار منفی نسبت به ازدواج دارند.
- احتمال دارد روابطی با کیفیت پایین را تجربه کنند.
کودکان طلاق، شرایط سختی را پشت سر می گذارند، اما گاهی هم تنها راه درست پیش روی والدین طلاق است. در چنین موقعیت هایی پدر و مادرها انتخابی جز طلاق ندارند. با این حال آن ها می توانند با توجه درست به فرزندشان میزان صدمات وارد شده به او را کاهش دهند.
همچنین اگر نیاز است برای کمک به کودک خود از یک مشاور کمک بگیرید، تنها کافی است با کارشناسان مجموعه کلینیک پیروزی صحبت کنید.
