کودک همسری ، پیامدها و آسیب‌های آن

یکی از بزرگ ترین معضل های جوامع امروزی، کودک همسری است! بله هنوز هم در بعضی از خانواده ها کودکان مجبورند ازدواج زودهنگاهی داشته باشند. متاسفانه هرروزه به قربانیان کودک همسری افزوده می شود و کشورها نیز راه حلی برای رفع این معضل نمی اندیشند. اما ایا شما از پیامدها و عوارض ازدواج زود هنگام کودکان مطلعید؟ تنها راه رفع این مشکل افزایش آگاهی والدین است. در نتیجه شما به عنوان والدین آینده این جامعه باید آگاهی خود را از همین امروز افزایش دهید تا با تصمیمات اشتباه آینده فرزند خود را نابود نکنید.

کودک همسری چیست؟

منظور از کودک همسری ازدواج دختران و پسران زیر 18 سال است. هرچند که شاید بیان این موضوع برای بعضی از افراد جوامع مختلف خنده دار باشد، اما کودک همسری یکی از رایج ترین اتفاقات این روزها است. از طرفی هم ازدواج زود هنگام بچه ها یکی از موارد نقص حقوق کودکان در جهان است، با این حال هیچ نظارتی بر آن نمی شود و همچنان در بعضی از مناطق پسران و به خصوص دختران در سنین بسیار پایین مجبور به ازدواج می شوند.

البته همین حالا هم در بعضی از کشورها قانون منع کودک همسری با جدیت تمام در حال اجرا است، برای مثال در آمریکا کودک همسری جرم بزرگی محسوب می شود و مجازات سنگینی هم در پی دارد. کودک همسری بیشتر برای دخترها اتفاق میفتد و در اغلب موارد هم دختران کودک را مجبور به ازدواج با مردان بزرگسال می کنند. البته در بعضی موارد نیز پسرهای زیر 18 سال هم ازدواج زودهنگامی دارند.

نکته مهمی که درباره ازدواج زودهنگام کودکان وجود دارد این است که بیشتر در جوامعی اتفاق میفتد که آگاهی کمتری در این زمینه دارند. در هر صورت این موضوع به هر دلیلی رخ دهد، بسیار ناهنجار است و پیامدهای سنگینی به همراه دارد.

کودک همسری در ایران

متاسفانه این اتفاق در ایران هم بسیار رایج است. البته شدت آن به اندازه گذشته نیست، اما هنوز هم بعضی از خانواده ها بچه های خود را مجبور به ازدواج زودهنگام می کنند.

البته شرایط ایران در گذشته متفاوت بوده است. در سال 1313 قانونی در ایران به تصویب رسید، که طبق آن حداقل سن ازدواج دختران و پسران 18 سال بود. بعدها و در سال 1353 سن ازدواج پسران به 20 سال رسید. اما متاسفانه در سال 1361 در یک اقدام نادرست، سن ازدواج دختران را 9 سال و سن ازدواج پسران را نیز 15 سال تعیین کردند. بعد از این موضوع آمار کودک همسری بسیار زیاد شد تا جایی که در سال 1381 دوباره مجبوب به تغییر قوانین شدند.

در سال 1381 ازدواج دختران زیر 13 سال و پسران زیر 18 سال تنها با ازدواج والدین ممکن شد. هرچند که بعد از آن کودک همسری وجود داشت و تغییر زیادی در شرایط ایجاد نشد. در حال حاضر می دانیم که تنها راه نجات کودکان از این موضوع، افزایش آگاهی و اطلاعات والدین است. زیرا کودکان توانایی تصمیم گیری ندارند و تنها والدین می توانند آن ها را راهنمایی کنند.

دلایل بروز کودک همسری

ازدواج کودکان دلایل مختلفی دارد، در بعضی جوامع به دلیل فقر مادی و در بعضی جوامع دیگر به دلیل فقر فرهنگی این اتفاق رخ می دهد. همچنین دلایل دیگری نیز برای این موضوع وجود دارد که در ادامه به آن ها اشاره می کنیم.

سنت های غلط

یکی از مهم ترین عوامل بروز کودک همسری، سنت های غلط موجود در جوامع است. جوامع مختلف به دلیل روش های اشتباه که سال ها با آن زندگی کرده اند، تصمیماتی اشتباه می گیرند. برای مثال در بعضی مناطق، قائدگی دختران به معنی زن شدن آن ها است و بعد از قائدگی نیز باید ازدواج کنند.

نابرابری جنسیتی

متاسفانه هنوز هم موضوع نابرابری جنسیتی جزو مهم ترین دلایل ازدواج زود هنگام کودکان محسوب می شود. در بعضی جوامع دختران تنها به عنوان یک عضو ناکارآمد در خانواده شناخته می شوند و والدین تنها راه کاهش هزینه های خود را در ازدواج دختر می بینند. در واقع چنین خانواده هایی بچه ها را به چشم کالا ارزش گذاری می کنند و از انجایی که دختران کمتر از پسران توان و نیروی کار و تامین هزینه دارند، وجودشان اضافی محسوب می شود.

از طرفی هم بعضی از خانواده ها ارزش های سلطه جویانه ای دارند و تصور می کنند تنها راه حفظ دختران از خطرات جامعه، ازدواج آن ها است.

فقر

قفر نیز از دیگر دلایل رواج کودک همسری در دنیا است. گاهی دختران برای فرار از فقر شدید خانوادگی به ازدواج پناه می برند، گاهی نیز والدین دختر را به یک راه حل مناسب برای تامین هزینه های و بدهی های خود تبدیل می کنند. (برای مثال بابت ازدواج دختر خود با مردان ثروتمند، پول زیادی دریافت می کنند)

تامین امنیت

در بعضی از مناطقی که شرایط اجتماعی مناسبی وجود ندارد، و کودکان (به خصوص دختران) دائما در معرض انواع تعرض جنسی قرار دارند، والدین با فکر نجات فرزند خود آن ها را مجبور به ازدواج می کنند!

مهم ترین پیامدهای کودک همسری

متاسفانه کودک همسری پیامدهای بسیار خطرناکی دارد که عبارت اند از:

ابتلا به بیماری های مختلف مقاربتی

امکان ابتلا به بیماری های مقاربتی در سنین کودکی بسیار بیشتر از سنین بزرگسالی است. زیرا بدن دختران در این سنین آماده رابطه جنسی نیست. همچنین میزان سلول های محافظت کننده واژن آن ها از انواع بیماری بسیار پایین است و به راحتی به بیماری های مختلف دچار می شوند.

نکته دیگر اینکه احتمال اینکه دختران به بیماری HIV دچار شوند، بسیار بیشتر از پسران است و اگر همسران شان از انواع بیماری مقاربتی رنج ببرند، سریعا به آن مبتلا می شوند.

تجربه خشونت های خانگی

دخترانی که در سنین پایین ازدواج کرده اند، بیشتر از سایر افراد در معرض خشونت های خانگی قرار دارند. زیرا از اطلاعات و آگاهی مناسبی برای گفت و گو و اداره زندگی برخوردار نیستند، از طرفی هم اغلب، همسرانشان مردان بزرگسالی هستند که به نیازهایشان توجهی ندارد. در نتیجه از کودکی آسیب های زیادی را در خانه تجربه می کنند. این موضوع برای برقراری رابطه جنسی هم صدق می کند. زیرا کودکان دیدگاه درستی نسبت به رابطه جنسی ندارند و تجربه این موضوع در بچگی آزاری شدید است. با این حال بعد از ازدواج مجبور به تحمل تمامی این موضوعات هستند.

آسیب های روانی شدید

دوران کودکی با بزرگسالی کاملا متفاوت است و زمان مناسبی برای مسئولیت های مختلف یک زندگی نیست. از این رو کودکانی که با تصمیمی نادرست ازدواج می کنند، به یکباره از دنیای کودکی خود دور می شوند و با تمامی ناآگاهی که دارند مجبورند مسئولیت های سخت زندگی هم برعهده داشته باشند. همین موضوع موجب افسردگی و اضطراب شدید در کودک می شود. متاسفانه بیشتر این کودکان برای نجات خود تصمیماتی غلط می گیرند، برای مثال از خانه فرار می کنند یا می خواهند همسر خود را بکشند. هرچند که شاید موفق به عملی کردن تصمیمات خود نشوند اما اغلب تا آخر عمر خود به همین روش زندگی می کنند.

محرومیت از تحصیل

تحصیل یکی از مهم ترین دلایل افزایش آگاهی و بالندگی هر فردی است. اما متاسفانه کودکانی که زود ازدواج می کنند از تحصیل محروم می شوند و در نتیجه از کسب آگاهی و مهارت لازم برای زندگی نیز دور می مانند. تحصیل نه تنها برای یاد گرفتن سواد نوشتن و خواندن است بلکه در امور دیگری مانند اعتماد به نفس، قدرت تصمیم گیری و غیره هم تاثیر دارد. همین موضوع باعث می شود افراد در زندگی آینده خود شرایط بهتری داشته باشند.

از طرفی هم اغلب مادران کم سواد، اهمیتی برای آموزش فرزند خود قائل نیستند و به دلیل شرایطی که دارند توانایی حمایت از کودکان خود را نیز ندارند. همین موضوع باعث می شود تجربه تلخ کودک همسری برای فرزندانشان نیز تکرار شود و این چرخه نادرست ادامه داشته باشد.

پیامدهای کودک همسری در پسران

شاید تصور کنید کودک همسری برای پسران همانند دختران سخت نیست، زیرا در هر حال آن ها مدیر خانه هستند. در حالی که اصلا اینطور نیست. پسرها نیز مانند دخترها با ازدواج زودهنگام شرایط بسیار سختی را تحمل می کنند. آن ها مجبور می شوند پیش از موعد، مسئولیت و هزینه های مالی زندگی را به دوش بشکند، مجبورند کارهای بسیار سختی را برای امرار و معاش انجام دهند. (این کارها اغلب از توان بدنی آن ها خارج است) همه این موضوعات باعث می شود پسرها نیز تجربه بسیار تلخی از کودک همسری داشته باشند.

البته بعضی از پسرها ترجیح می دهند این زندگی سخت را کنار بگذارند و فرار را بر قرار ترجیح دهند. با این کار نیز آینده خود و دختری کوچکی که به همسری گرفته اند نابود می کنند.

مشاوره کودک چطور به معضل کودک همسری کمک می کند؟

مشاوران کودک می توانند به دخترها و پسرهایی که قربانی کودک همسری شدند، کمک کنند تا مشکلات مختلف زندگی خود را راحت تر پشت سر بگذارند. همچنین آن ها به کودکان کمک می کنند زندگی جدیدی را برای خود شروع کنند و مهارت های کافی برای زندگی و مقابله با مشکلات را یاد بگیرند.

چطور با کودک همسری مقابله کنیم؟

کودک همسری یک اتفاق ساده نیست و درواقع یک نوع معضل اجتماعی بسیار پیچیده است. این مشکل باید به طور ریشه ای حل شود و جوامع مختلف با بررسی جنبه های مختلف تاثیرگذار در این معضل آن را حل کنند. در ادامه چند راهکار تاثیرگذار برای حل این مشکل ذکر کرده ایم.

فرهنگ سازی

اولین و مهم ترین قدم برای رفع معضل کودک همسری، فرهنگ سازی است. کشورهای مختلف برای حل ریشه ای این مشکل باید آگاه سازی را شروع کنند. آن ها می توانند برای انجام این کار از روش های مختلفی مانند رسانه های اجتماعی، بروشور، بنر تبلیغاتی و غیره استفاده کنند.

وضع قوانین مناسب

اگر قانونی وضع شود که طبق آن کودک همسری جرم محسوب شود، والدین از ترس محکومیت و مجازات این عمل را انجام نمی دهند. به همین دلیل توصیه می شود بعد از فرهنگ سازی مراجع قانونی نیز اقدامات مفید را در این زمینه انجام دهند.

فقرزدایی

طبق آمارها، در مناطق محروم و فقر زده معضل کودک همسری بیشتر دیده می شود. برای مثال این مسئله در سیستان و بلوچستان که یک منطقه محروم زده است، بسیار بیشتر از سایر مناطق دیده می شود. همچنین در شهرهایی مانند تهران که امکانات بیشتری وجود دارد، کمتر رخ می دهد. پس دولت ها می توانند با انجام اقدامات مناسب در جهت فقرذایی و از بین بردن مشکلاتی مالی، از ازدواج زود هنگام کودکان نیز جلوگیری کنند.

ایجاد زمینه های شغلی مختلف برای خانم ها

کشورهایی مانند تایوان و کره جنوبی با افزایش زمینه های شغلی مختلف توانستنه اند آمار ازدواج کودکان را کاهش دهند. دلیل این موضوع نیز امکان کسب درآمد برای دختران است. زیرا دیگر، خانواده ها دخترها را سربار خود نمی دانند و مجبور نیستند و برای کاهش هزینه های خود با ازدواج زودهنگام دخترانشان موافقت کنند.

برنامه های بین المللی برای از بین بردن کودک همسری در دنیا

خوشبختانه در سال های اخیر فعالیت های مثبت زیادی در جهت کاهش ازدواج زود هنگام کودکان انجام شده است. در حال حاضر نیز یک برنامه بین المللی در حال انجام است که از ازدواج زود هنگام بچه ها، به خصوص دختران جلوگیری می کند. این برنامه توسط رهبران بزرگ دنیا اجرا می شود تا این اتفاق ناگوار در جهان خاتمه یابد.

ازدواج زودهنگام از نظر اسلام

تصور بعضی از افراد این است که اسلام کودک همسری را مجاز می داند، زیرا در اسلام سن بلوغ دختران 9 سالگی و پسران 15 سالگی است. در حالی که اینطور نیست.

از منظر اسلام ازدواج یک نوع قرارداد میان دوفرد است و یک کودک توانایی عهد بستن و قبول مسئولیت های چنین قراردادی را ندارد. از طرف دیگر اسلام می گوید دختران بعد از اولین قائدگی، قدرت انتخاب دارند و والدین اجازه ندارند آن ها را به اجبار برای ازدواج راضی کنند. در نتیجه این دیدگاه که  اسلام کودک همسری را مجاز می داند، درست نیست و در اصل دین اسلام هیچ محدودیت سنی خاصی برای ازدواج دخترها و پسرها تعیین نکرده است.

در این مقاله سعی کردیم به بررسی معضل کودک همسری و پیامدهای ناگوار این مشکل بپردازیم. فراموش نکنید مبارزه واقعی با چنین مشکلاتی از بستر خانوده شروع می شود. پس شما به عنوان والدین با کمک گرفتن از مشاوران مختلف مانند مشاوره خانواده و کودک می توانید، فرزندان خود را در بهترین شرایطی تربیتی بزرگ کنید. برای دسترسی آسان به روانشناس نیز، از طریق همین سایت می توانید با کارشناسان مجموعه کلینیک پیروزی ارتباط بگیرید و به راحتی و از داخل خانه به صورت آنلاین و در صورت تمایل در جلسات حضوری مشاوران این مجموعه شرکت کنید.