واژینیسموس؛ درد ناگفته رابطه جنسی در زنان

واژینیسموس چیست؟ علل، علائم و روش‌های درمان

اختلال واژینیسموس یکی از مشکلات جنسی رایج در میان زنان است که باعث انقباض غیرارادی عضلات واژن می‌شود. این مشکل می‌تواند هنگام رابطه جنسی، استفاده از تامپون یا انجام معاینات لگنی باعث درد و ناراحتی شود.
بسیاری از زنان به دلیل احساس خجالت یا ناآگاهی درباره این مشکل با پزشک صحبت نمی‌کنند. به همین دلیل، آمار دقیقی از میزان شیوع واژینیسموس در دست نیست. با این حال، این اختلال می‌تواند چالش‌های جدی در زندگی زناشویی و سلامت روانی فرد ایجاد کند، زیرا ترس از برقراری رابطه جنسی یا انجام معاینات پزشکی، کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
عدم درمان واژینیسموس نه‌تنها می‌تواند مشکلات روحی ایجاد کند، بلکه ممکن است به ناراحتی‌های جسمی هم منجر شود. به همین دلیل، در این مقاله از سایت روانشناسی پیروزی به بررسی علل، نشانه‌ها و روش‌های درمان این اختلال می‌پردازیم.

واژینیسموس چیست؟

واژینیسموس به حالتی گفته می‌شود که در آن عضلات اطراف واژن به‌صورت غیرارادی و ناخواسته در برابر ورود هر جسم خارجی، از جمله آلت تناسلی مرد، منقبض می‌شوند. این اختلال که در دسته مشکلات جنسی زنان قرار می‌گیرد، می‌تواند رابطه جنسی را برای فرد دشوار و حتی دردناک کند.
علاوه بر تأثیر بر روابط زناشویی، این انقباض‌های غیرارادی ممکن است انجام معاینات پزشکی مانند معاینه رحم و استفاده از تامپون‌های قاعدگی را نیز سخت کند.

انواع واژینیسموس

واژینیسموس به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود:

• واژینیسموس اولیه

زن از اولین تجربه جنسی خود دچار انقباضات واژن می‌شود و در حین دخول با مانع مواجه می‌گردد. این وضعیت ممکن است باعث شود رابطه جنسی کامل انجام نشود.

• واژینیسموس ثانویه

• زن پس از مدتی رابطه جنسی موفق، به دلایلی مثل عفونت، مشکلات روانی یا مسائل زناشویی دچار درد و انقباض هنگام دخول می‌شود.

علائم واژینیسموس چیست؟

علائم واژینیسموس بسته به فرد می‌تواند متفاوت باشد، اما اسپاسم یا انقباض غیرارادی عضلات واژن از مهم‌ترین نشانه‌های آن است. شدت این انقباضات نیز بین زنان متفاوت است.
در این شرایط، فرد کنترلی بر این انقباض‌ها ندارد که منجر به مقاربت دردناک (دیسپارونیا) و سوزش می‌شود. این علائم ممکن است نه‌تنها در حین رابطه جنسی، بلکه هنگام استفاده از تامپون یا معاینه پزشکی هم ظاهر شوند.
در موارد شدیدتر، درد می‌تواند آن‌قدر زیاد باشد که تنگی نفس ایجاد کند. میزان درد از ناراحتی خفیف تا درد شدید و غیرقابل تحمل متغیر است.
اضطراب ناشی از تجربه‌های جنسی ناموفق ممکن است برخی زنان را به روش‌های جایگزین مانند رابطه دهانی یا مقعدی سوق دهد که این روش‌ها می‌توانند خطرات جدی مانند ابتلا به بیماری‌های مقاربتی و HIV را به همراه داشته باشند. به همین دلیل، درمان به‌موقع واژینیسموس اهمیت زیادی دارد.

دلیل واژینیسموس چیست؟

پزشکان هنوز به‌طور دقیق نمی‌دانند علت اصلی واژینیسموس یا انقباض غیر ارادی واژن چیست. با این حال، معمولاً این اختلال با اضطراب یا ترس از رابطه جنسی در ارتباط است. هنوز مشخص نیست که اضطراب باعث واژینیسموس می‌شود یا بالعکس.
برخی زنان در هر شرایطی دچار انقباض می‌شوند، در حالی که برخی دیگر فقط در موقعیت‌هایی مثل رابطه جنسی، استفاده از تامپون یا معاینه دچار مشکل می‌شوند.

دلایل شایع واژینیسموس شامل موارد زیر است:

• ترس و تجربه منفی از رابطه جنسی (تروما یا تجاوز)

• افسردگی

• ترس از بارداری

• ترس از دخول

• اضطراب (که می‌تواند هم علت و هم پیامد باشد)

• حساسیت زیاد اعصاب دهانه واژن

• تغییرات هورمونی در دوران یائسگی

• عفونت‌های واژینال دردناک

• آمادگی نداشتن روحی و عاطفی برای رابطه

• بیماری‌هایی مثل آندومتریوز یا التهاب لگن

• تحریک ناکافی و خشکی واژن

• عوارض برخی داروها

• آسیب ناشی از زایمان یا اپیزیاتومی

• تجربه جراحی در ناحیه لگن

برای درمان مؤثر واژینیسموس، ابتدا باید علت اصلی شناسایی شود و سپس درمان متناسب با وضعیت فرد آغاز شود.

باورهای نادرست درباره واژینیسموس ❌

«زنان مبتلا به واژینیسموس میل جنسی ندارند!»

اشتباه است. این زنان میل جنسی طبیعی دارند ولی به دلیل درد هنگام رابطه، از آن اجتناب می‌کنند.

«رابطه جنسی اجباری باعث درمان می‌شود!»

برعکس، این کار اضطراب را بیشتر و مشکل را شدیدتر می‌کند. درمان علمی و صبوری نیاز دارد.

«الکل یا فیلم‌های تحریک‌کننده مشکل را حل می‌کنند!»

خیر. واژینیسموس با درمان تخصصی و تمریناتی که سکس‌تراپیست ارائه می‌دهد، به‌مرور درمان‌پذیر است.

درمان واژینیسموس

خبر خوب اینکه واژینیسموس یک اختلال درمان‌پذیر است. روش‌های درمانی ترکیبی باعث شده بیش از ۹۹٪ از بیماران بهبود یابند. درمان معمولاً شامل دو بخش اصلی است:

درمان فیزیکی

استفاده از گشادکننده‌های لاستیکی یا شیشه‌ای برای تمرین باز شدن تدریجی واژن. این تمرینات هم در مطب و هم در منزل انجام می‌شود.

درمان روان‌شناختی

مشاوره با سکس‌تراپیست برای کاهش اضطراب و بررسی عوامل روانی مؤثر. این جلسات می‌توانند شامل بهبود رابطه با همسر، حل تعارضات و تقویت آمادگی روانی باشند.

در برخی موارد، درمان‌های تکمیلی مانند استفاده از ژل‌های روان‌کننده یا روان‌درمانی پیشنهاد می‌شود.
گرچه درمان واژینیسموس ممکن است زمان‌بر باشد، اما حمایت همسر و درک متقابل روند درمان را سریع‌تر و مؤثرتر می‌کند.
از روش‌های نامطمئن مثل تزریق بوتاکس یا بیهوشی باید پرهیز کرد، چراکه اثر موقتی دارند و می‌توانند باعث پیچیده‌تر شدن روابط زناشویی شوند.