اختلال یادگیری خاص چیست و چه نشانه‌هایی دارد؟

اختلال یادگیری خاص

اگر نگران وضعیت تحصیلی فرزندتان هستید، اگر او در یادگیری دروس یا رفتن به مدرسه با چالش ‌هایی روبه‌رو است، چناچه از خواندن با صدای بلند، نوشتن انشاء یا حل مسائل ریاضی احساس ترس و اضطراب می‌کند، باید بدانید که برخی از کودکان ممکن است گاهی در انجام تکالیف دچار مشکل شوند، اما زمانی که این مشکلات به ‌طور مداوم در یک یا چند درس ادامه یابد، احتمال وجود اختلالات یادگیری مطرح می ‌شود.

آگاهی از اختلالات یادگیری به شما کمک می ‌کند تا با درک بهتری از این موضوع، مسیر صحیحی برای کمک به فرزندتان انتخاب کنید و او را در مواجهه با چالش ‌های مدرسه و زندگی همراهی نمایید.

در این مقاله از سایت کلینیک روانشناسی پیروزی، قصد داریم شما را با انواع اختلالات یادگیری به خصوص اختلال یادگیری خاص، نشانه‌ های آن‌ و بهترین راهکارهای عملی برای بهبود این شرایط آشنا کنیم. همچنین متخصصان و درمانگران با تجربه‌ ی مرکز مشاوره پیروزی که در این زمینه دارای تجارب بسیار می باشند، می توانند در این مسیر به شما کمک کنند.

اگر دغدغه موفقیت فرزندتان را دارید، تا پایان این مطلب از سایت کلینیک روانشناسی پیروزی با ما همراه باشید.

اختلال یادگیری خاص چیست؟

اختلال یادگیری خاص در طبقه ‌بندی DSM، زیرمجموعه ‌ای از اختلالات عصبی-رشدی محسوب می‌شود. این اختلال شامل سه نوع اصلی است: نارساخوانی (اختلال در خواندن)، نوشتارپریشی (اختلال در نوشتن) و محاسبه‌ پریشی (اختلال در ریاضی) که می ‌توانند در درجات مختلفی از شدت، مانند خفیف، متوسط و شدید ظاهر شوند.

ویژگی مشترک این اختلالات آن است که کودک از نظر هوشی در سطح طبیعی و یا حتی بالاتر از سطح طبیعی قرار دارد و نقصی در حواس بینایی یا شنوایی او مشاهده نمی ‌شود، اما با این وجود در فرآیند یادگیری و پیشرفت تحصیلی دچار مشکلات قابل توجهی می‌شود.

برای کمک به این کودکان، لازم است از شیوه‌ های آموزشی متفاوت و متناسب با نیازهای آن‌ ها استفاده شود تا بتوانند با چالش ‌های یادگیری خود بهتر کنار بیایند و پیشرفت کنند.

مشخصه اختلال یادگیری خاص

اگرچه این کودکان از اندام و حواسی سالم و نرمال برخوردارند اما به تدریج، در یادگیری مفاهیم و آموزش های ضروری دچار مشکل می شوند. در طول سال تحصیلی نیاز به فعالیت بیشتری نسبت به سایر همسالان خود دارند و معمولا علیرغم تلاش های خیلی زیاد، نمی توانند خود را به سطح مطلوبی از یادگیری برسانند.

نشانه ‌های اختلال یادگیری خاص

تشخیص اختلال یادگیری می ‌تواند چالش ‌برانگیز باشد. اگر کودک شما برخی از نشانه ‌های زیر را دارد، ممکن است دچار اختلال یادگیری باشد:

– مشکل در درک و پیروی از دستورالعمل ‌ها

– ضعف در مهارت ‌های نوشتاری

– دشواری در به خاطر سپردن اطلاعاتی که به او گفته شده

– ضعف در هماهنگی حرکات مانند راه رفتن، ورزش کردن یا استفاده از ابزارهایی مثل مداد

– اختلال در استدلال و حل مسائل ریاضی

– واکنش ‌های شدید هیجانی مانند عصبانیت یا رفتارهای مقابله ‌ای هنگام انجام تکالیف مدرسه

– گم کردن یا جا گذاشتن وسایل مورد نیاز برای تکالیف، مانند کتاب ‌های درسی

– ناتوانی در درک معنای متون خوانده‌ شده

– ناتوانی در درک مفهوم زمان

– بی ‌میلی یا مقاومت در انجام تکالیف و فعالیت ‌هایی که نیاز به خواندن، نوشتن یا محاسبات دارند، یا نیاز مداوم به کمک برای تکمیل آن ‌ها

– مشکل در خواندن روان، سریع و صحیح کلمات

– مشکل در یادگیری مفاهیم عددی و محاسبات

– دشواری در هجی کردن کلمات

وجود حتی یک یا دو از این علائم می ‌تواند نشانگر اختلال یادگیری باشد. بنابراین، در صورت مشاهده هر یک از این نشانه ‌ها، بهتر است در اسرع وقت با متخصصین حاضر در مرکز روانشناسی پیروزی که در شرق تهران با مدیریت آقای دکتر محمد ابراهیم تاسیس شده است، مشورت کنید.

شدت اختلال یادگیری

خفیف: در این سطح مشکل در مهارت های یادگیری در یک یا دو زمینه تحصیلی وجود دارد اما شدت آن به اندازه ای خفیف است که فرد می تواند با استفاده از کمک های مناسب و کلاس های جبرانی ویژه آن را جبران و عملکرد خوبی داشته باشد.

متوسط: در این سطح مشکل یادگیری به صورت بارز در یک یا چند حوزه تحصیلی وجود دارد و فرد بدون گذراندن دوره های آموزشی ویژه در بخشی از روز در مدرسه یا محیط کار یا خانه نیاز دارد.

شدید: در این سطح مشکلات شدید در مهارت های یادگیری به صورت بارز در چند حوزه تحصیلی وجود دارد و یادگیری مهارت ها بدون آموزش انفرادی، ویژه و متمرکز و مداوم غیر ممکن است. افراد در این سطح حتی با وجود مجموعه ای حمایت ها، دوره های آموزش ویژه و جبرانی، در خانه، مدرسه یا محیط کار قادر به انجام فعالیت ها به صورت کارآمد نیستند.

شروع و مسیر بالینی

شروع اختلال یادگیری خاص، کشف آن و تشخیص داده شدن آن معمولا در طول سال های دبستان روی می دهد، زمانی که کودکان مجبورند خواندن، هجی کردن، نوشتن و محاسبات ریاضی را یاد بگیرند. با این حال، پیش درآمدهایی مثل تاخیرات یا نقص های زبانی، مشکلاتی در شعر خوانی یا شمارش اعداد یا مشکلاتی در مهارت های حرکتی ظریف و مورد نیاز برای نوشتن، معمولا در اوایل کودکی و قبل از شروع مدرسه (تحصیلات رسمی) روی می دهند.

سمپتوم ها ممکن است رفتاری باشند (مثلا بی علاقگی به فرایند یادگیری، رفتار نافرمانی و لجبازی) اختلال یادگیری خاص مادام العمر است، اما مسیر بالینی و سمپتوم های آن متغیرند و این موضوع تا اندازه ای، به تعامل میان الزامات تکلیف از سوی محیط، دامنه و شدت مشکلات یادگیری فرد، توانایی های یادگیری فرد، کاموربیدیتی و سیستم های حمایتی و مداخله های موجود وابسته است. با این حال، مشکلات سیالی خواندن و درک مطلب، هجی کردن، جمله نویسی و مهارت مدیریت اعداد در زندگی روزمره معمولا در بزرگسالی ادامه می یابند. (انجمن روانپزشکی آمریکا، 1401، راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی DSM-5-TR، دکتر مهدی گنجی، جلد یک، ساوالان)

عوامل خطر و پیش آگهی اختلال یادگیری خاص

عوامل زیست محیطی

زایمان زودرس یا وزن کم به هنگام تولد، همین طور قرار گرفتن پیش از تولد در معرض نیکوتین، خطر اختلال یادگیری خاص را افزایش می دهد. (تراتوژن ها در دوران بارداری).

عوامل ژنتیکی

به نظر می رسد که اختلال یادگیری خاص در در خانواده ها ویژگی ارثی داشته باشد، به ویژه خواندن، ریاضیات و هجی کردن، خطر نسبی اختلال یادگیری خاص در خواندن یا ریاضیات به طور قابل ملاحظه ای در خویشاوندان درجه اول مبتلا به این مشکلات یادگیری در مقایسه با کسانی که به این مشکلات نیستند بالاتر است. سابقه خانوادگی مشکلات خواندن، مهارت های سواد والدین، مشکلات سواد یا اختلال یادگیری خاص را در فرزندان پیش بینی می کند که بیانگر نقش ترکیبی عوامل ژنتیکی و محیطی است.

شیوع شناسی

اختلالات یادگیری تقریبا در 5 تا 10 درصد جمعیت، فراوانی دارد. نیمی از اختلال های یادگیری در حوزه های خواندن طبقه بندی می شوند. مابقی آنها در طبقه های مربوط به اختلال ریاضیات، اختلال بیان نوشتاری یا … قرار می گیرند.

در بیشتر موارد، شروع اختلال یادگیری در فاصله زمانی پیش دبستان تا کلاس دوم مشخص می شود. شروع پیش از کلاس اول معمولا نشانگر نوعی تاخیر رشدی در زبان، تاخیر در یادگیری مفاهیم جدید در خانه، تاخیر در عملکرد در مقایسه با همسالان پیش دبستانی و مهدکودکی است.

معمولا مشکلات یادگیری با درمان بهبود می یابند ولی در بسیاری از موارد مشکل با شدت کمتر تا بزرگسالی ادامه می یابد. نسبت به پسران به دختران 2 به 1 تا 4 به 1 است و کودکان با اختلال های یادگیری از میزان خطربالاتری برای داشتن مشکلات هیجانی، رفتارهای برخوردارند.

جمع ‌بندی و راهنمای مراجعه به متخصص

با شناخت دقیق اختلالات یادگیری و علائم آن، می‌ توانید قدم مهمی در جهت تشخیص و درمان بردارید. مشکلات یادگیری می ‌توانند به مرور زمان منجر به کاهش عزت نفس، انزوا و بروز رفتارهای چالش‌ برانگیز در کودکان شوند. ایجاد یک سیستم حمایتی مناسب و کمک به این افراد برای بیان نیازها و خواسته ‌هایشان، نقش مؤثری در کاهش این مشکلات و بهبود عملکرد تحصیلی و اجتماعی آن‌ها خواهد داشت.

برای تشخیص و شروع درمان اختلالات یادگیری، می ‌توانید با متخصصانی مانند روانشناس، روانپزشک یا کاردرمانگر مشورت کنید. از طریق سایت کلینیک روانشناسی پیروزی امکان دسترسی به بهترین متخصصان، دریافت نوبت حضوری و استفاده از مشاوره آنلاین روانشناسی و روانپزشکی فراهم است.