خصوصیات وسواس فکری و روش‌های درمان آن

درمان وسواس فکری

در این مطلب از سایت کلینیک روانشناسی پیروزی سعی داریم، به بررسی کامل وسواس فکری، نشانه های آن، نحوه درمان و … بپردازیم، پیشاپیش امیدواریم این نوشته برای شما همراهان عزیز مفید باشد. وسواس فکری شامل یک سری تصاویر، افکار و تکانه هایی می باشد که به صورت مرتب در ذهن فرد مبتلا تکرار می شود، این روند معمولا از کنترل شخص خارج است و برخلاف میل او به ذهنش میرسند. مثل اینکه شخصی به صورت مداوم احساس کند کثیف شده یا مثلا به عفونت خاصی مبتلاست. همه ما انسان ها در برخی از شرایط، افکار عجیب و مزاحم داریم که گاها خارج کردن آنها کاری دشوار می شود ولی اگر این روند ادامه دار باشد تا حدی که به اختلال وسواس فکری تبدیل شود، امکان مختل شدن زندگی وجود دارد.

تفاوت وسواس فکری با وسواس فکری عملی

احتمالا با شنیدن واژه (وسواس) به یاد اختلال (وسواس فکری عملی) افتاده اید، اما باید بدانید این دو اختلال با هم یکی نیستند و تفاوت هایی دارند. وسواس فکری می تواند در افرادی که مبتلا به وسواس فکری عملی یا همان OCD نیستند، هم اتفاق بیوفتد.

به بیانی دیگر وسواس فکری یکی از علائم برجسته وسواس فکری عملی می باشد اما ابتلا به آن لزوما به معنای ابتلا به OCD نمی باشد.

در وسواس فکری عملی امور وسواسی بیشتر به صورت عملی دیده می شوند مانند چک کردن بیش از حد قفل درب ها اما در وسواس فکری این مسئله بیشتر محدود به ذهن است و کمتر عملی می شوند.

خصوصیات افراد دارای وسواس فکری

• تکانه های ذهنی زیاد دارند.
• افسرده هستند.
• مدام اضطراب را تجربه می کنند.
• منزوی هستند.
• به مسائلی مانند پاکیزگی حساسیت دارند.
• از بیمار شدن میترسند.
• شمارش زیاد و افراطی دارند.
• به تقارن و نحوه چینش اشیا بیش از حد اهمیت می دهند.
• احساس ترس دارند و …

در اغلب موارد فرد نسبت به غیر منطقی بودن رفتارهای خود آگاهی کامل دارد ولی موفق به کنترل آنها نمی شود.

چه کسانی مستعد ابتلا به وسواس فکری هستند؟

مطابق با بررسی ها و نتایج بدست آمده، ژنتیک خانوادگی یکی از مهم ترین عوامل تاثیر گذار در ابتلا به وسواس فکری می باشد. علاوه بر ژنتیک، عوامل استرس زا در پیشروی و بدتر شدن علائم، تاثیر زیادی دارد. این اختلال نیز می تواند ریشه در دوران کودکی داشته باشد هر چند که در نوجوانی یا بزرگسالی خود را نشان دهد. بیشتر محققان جهان طبق تحقیقاتی که انجام داده اند بر این باورند که دو عامل نوروبیولوژیکی و محیط به طور همزمان می توانند باعث ایجاد افکار ناخواسته شوند.

این نوع از وسواس ممکن است با اختلالاتی مانند افسردگی، عادات غذایی نامناسب و یا اختلال ADHD همراه باشد.

عوارض وسواس فکری

همانطور که پیش تر اشاره کردیم، این اختلال منجر به بروز اضطراب و نگرانی در رابطه با مسائلی می شود که ممکن است هرگز رخ ندهند. افکار ناخوادگاه حاصل از اختلال وسواس فکری می تواند باعث بروز اختلال در مسائل شغلی، مسائل خانوادگی، روابط و … شود. از دیگر عوارض وسواس فکری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بیماری های پوستی ناشی از شستن مکرر دست ها
• افسردگی
• مشکل در حضور در محیط های کاری و اجتماعی
• اختلال اضطراب
• رفتار خودکشی
• کیفیت پایین زندگی
• روابط بدون سر انجام و …

ارتباط بین وسواس فکری و افسردگی

در غالب اوقات، اختلال افسردگی و وسواس فکری به صورت همزمان یا یکی پس از دیگری اتفاق می افتند. آن دسته از افراد که این دو اختلال را به صورت همزمان تجربه میکنند، متاسفانه دچار اضطراب شدید نیز می شوند پس می توانیم اضطراب را به عنوان عامل برای اختلالات افسردگی و وسواس فکری مطرح کنیم.

همانطور که گفتیم وسواس فکری باعث پیدایش افکار تکراری و ناخواسته در فرد می شود که این افکار ناخواسته تا جایی پیش می روند که به جرقه ای برای ابتلای فرد به افسردگی تبدیل شوند. بهتر است اینطور مطرح کنیم که در صورت عدم درمان وسواس فکری، احتمال مبتلا شدن به افسردگی بالا می رود.

سه عامل تاثیر گذار در دور کردن افراد دارای وسواس فکری از افسردگی

1.به آنها نشان دهیم که اعمالشان می تواند شرایط را تغییر دهد.

2.باور کنند که قادر به انجام آن اعمال خواهند بود.

3.باور به اینکه با کنترل رفتار خود می توانند از شر افکار مزاحم راحت شوند.

روش های درمان وسواس فکری

راه های برطرف کردن وسواس فکری به عواملی مانند شدت و نوع آن، تجربیات گذشته و … وابسته است که تشخیص دقیق این مورد به عهده مشاور متخصص این حوزه می باشد تا بتوانند طبق عوامل ذکر شده، بهترین برنامه ریزی درمانی را پیشنهاد دهند اما در ادامه، ما برخی از راه های متداول درمان وسواس فکری را ذکر کرده ایم.

1.درمان شناختی رفتاری (CBT)

این روش بر پایه حذف افکار نامناسب و جایگزینی افکار مثبت و به همین ترتیب مقابله با مشکل استوار است.

2.درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT)

ACT یک رویکرد آموزشی به افراد است که افکار ناخواسته خود را بپذیرند و به جای اینکه با آنها مقابله مستقیم کند، به سمت اهداف مهم خود پیش برود.

3.آموزش مدیریت استرس

آموزش نحوه مدیریت استرس و اضطراب می تواند تاثیر چشمگیری در کاهش علائم وسواس فکری داشته باشد.

4.دارو درمانی

در موارد حاد وسواس فکری، برخی از داروهای اعصاب طبق نظر پزشک، تجویز می شوند.

تقریبا چند سالی از وجود بیماری کرونا می گذرد، در این مدت بسیاری از افراد دچار ترس و نگرانی های شدید شده بودند. همه ما در آن روز ها با اضطراب ابتلا به این بیماری رو به رو شدیم و خیلی از افراد بعد از ویروس کووید 19 دچار وسواس های ناراحت کننده شدند، اگر با مطالعه این مقاله، متوجه شدید که برخی از علائم اختلال وسواس فکری یا همه آنها را دارید، می بایست اقدامات لازم جهت درمان را آغاز نمایید. جلسات مشاوره فردی با مشاورین متخصص مرکز روانشناسی پیروزی، در روند درمان می تواند تاثیر چشمگیری داشته باشد.