اسکیزوفرنی چگونه بر ذهن و زندگی افراد تأثیر می‌گذارد؟

اسکیزوفرنی، صدای ناشناخته ذهن

اسکیزوفرنی یا شیزوفرنی یک اختلال روانی جدی است که بر نحوه تفکر، احساس و رفتار افراد تأثیر عمیقی می ‌گذارد. این بیماری می ‌تواند منجر به توهم، هذیان و اختلال در تفکر و رفتار شود. توهم به معنای دیدن یا شنیدن چیزهایی است که وجود خارجی ندارند و هذیان به باورهای غلط و غیرمنطقی گفته می ‌شود که فرد با اطمینان به آنها اعتقاد دارد. به بیان دیگر، افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است ارتباط خود را با واقعیت از دست بدهند، موضوعی که می ‌تواند انجام فعالیت ‌های روزمره را برای آنها بسیار دشوار کند.اسکیزوفرنی یکی از اختلالات روانی نسبتا شایع است؛ به طوری که از هر ۱۰۰ هزار نفر، حدود ۲۲۱ نفر در سراسر جهان به آن مبتلا هستند. این بیماری نیازمند درمان مداوم و مادام ‌العمر است، زیرا در صورت عدم درمان، علائم شدت می‌ گیرند و فرد ممکن است با عوارض جدی ‌تری مانند خطر خودکشی یا مرگ مواجه شود.در این مقاله از سایت کلینیک تخصصی پیروزی، به بررسی جامع علائم، علل و روش ‌های درمان اسکیزوفرنی می ‌پردازیم. با ما همراه باشید تا نگاهی دقیق ‌تر به این اختلال داشته باشیم.

اسکیزوفرنی چیست؟

همانطور که گفتیم، اسکیزوفرنی یکی از اختلالات جدی روانی است که به طور مستقیم بر نحوه تفکر، رفتار و احساسات فرد تأثیر می ‌گذارد. این بیماری با ایجاد اختلال در بیان احساسات و توانایی درک واقعیت، فرد مبتلا را در مواجهه با چالش ‌های شدید اجتماعی و روانی قرار می ‌دهد. اسکیزوفرنی از مخرب ‌ترین اختلالات روانی به شمار می ‌آید و در بسیاری از موارد، روابط اجتماعی فرد در محیط‌ هایی همچون مدرسه یا محل کار را به شدت تحت تأثیر قرار می‌ دهد.

افراد مبتلا معمولاً در بیان رفتار طبیعی خود دچار مشکل می ‌شوند و گاهی اوقات ممکن است رفتارهایی غیرطبیعی و وحشت ‌زا از خود نشان دهند. این بیماری به صورت یک اختلال مزمن تا پایان عمر همراه فرد است و درمان قطعی برای آن وجود ندارد اما با کمک روان ‌پزشک یا روان‌شناسان مرکز مشاوره پیروزی می‌ توان علائم آن را کنترل کرد.

نشانه های اسکیزوفرنی

• آشفتگی فرایند و محتوای تفکر (هذیان)
• آشفتگی در ادراک (توهم)
• گفتار آشفته
• رفتار و عواطف آشفته
• آشفته گویی (سالاد کلمات)
• بی تفاوتی عاطفی
• فقدان گفتار
• بی ارادگی
• فقدان احساس در کسب لذت
• مردم گریزی

مراحل اسکیزوفرنی

مراحل اسکیزوفرنی به سه بخش اصلی تقسیم می ‌شوند:

1. مرحله مقدماتی

این مرحله با بروز نخستین علائم آغاز می ‌شود و اغلب در دوران نوجوانی یا اوایل جوانی اتفاق می ‌افتد. در این دوره، تغییراتی تدریجی در رفتار، احساسات و عملکرد فرد ظاهر می ‌شود.

2. مرحله فعال

در این مرحله، نشانه ‌های بارز اسکیزوفرنی مانند توهم، هذیان، اختلال در گفتار و رفتار و سایر علائم مشخص، به‌طور واضح بروز می‌ کنند و تشخیص بیماری آسان ‌تر می ‌شود.

3. مرحله باقی ‌مانده

این مرحله زمانی رخ می ‌دهد که علائم مثبت بیماری، مانند توهم و هذیان، کاهش می ‌یابند یا متوقف می ‌شوند. با این حال، برخی از علائم منفی همچنان باقی می‌ مانند. برای مثال، انزواطلبی، بی ‌تفاوتی و کاهش تعاملات اجتماعی ممکن است ادامه یابند و زندگی فرد را به شکل قابل توجهی تحت تأثیر قرار دهند.

پیامدهای اختلال اسکیزوفرنی در عملکرد افراد

اسکیزوفرنی با نقص عملکردی قابل ملاحظه در زمینه اجتماعی و شغلی همراه است. در بین افراد مبتلا به اسکیزوفرنی، نقص در توانایی خواندن بسیار شدیدتر از آن است که توسط نقص های شناختی کلی مرتبط با اسکیزوفرنی پیش بینی می شوند. چنین نقص هایی می توانند توسط یک دیسلکسیای ثانویه یا اکتسابی که در پشت پرده یا زیربنای نقص تحصیلی مشاهده شده در اسکیزوفرنی قرار دارد توضیح داده شوند. آوُلیشن یا سایر سمپتوم های این اختلال به طور فراوان باعث می شوند فرد نتواند در تحصیلات خود پیشرفت و شغل خود را حفظ کند حتی وقتی که مهارت های شناختی فرد برای کارهایی که در دست دارد کافی هستند. اکثر افراد در سطحی پایین تر از سطح والدین خود شاغل هستند و اکثر آنها، مخصوصا مردان، ازدواج نمی کنند یا در خارج از خانواده خود با افراد محدودی در تماس هستند. (انجمن روانپزشکی آمریکا، 1401، راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی DSM-5-TR، دکتر مهدی گنجی، جلد یک، ساوالان)

ارتباط بین از دست رفتن خویشتن و اسکیزوفرنی

بیشتر افرادی که مبتلا به اسکیزوفرنی هستند و اقدام به خودکشی می‌ کنند، پیش از آن گزارش کرده‌ اند که صداهایی خیالی از اطراف خود می‌ شنوند. این صداها آن‌قدر برایشان قانع ‌کننده است که گاهی حتی روش خودکشی را هم به آنان القا می ‌کند. این موضوع در فصل چهارم کتاب “توهمات” شرح داده شده است. در این کتاب، مواردی مانند شنیدن صداهایی خیالی که برای ما غیرواقعی به نظر می‌ رسد، از نگاه فرد مبتلا تعریف می ‌شود. به نظر می‌ رسد ده‌ ها سال دلیل خودکشی قربانیان به این صداهای خیالی ربط داده شده باشد.

اما فرضیه‌ ی جدیدی درباره این موضوع مطرح شده است. این فرضیه توضیح می ‌دهد که اسکیزوفرنی یک اختلال جدی در توانایی تشخیص “خود” و “دیگری” است. به بیان دیگر، فرد مبتلا نمی ‌تواند تشخیص دهد که آیا افکار و صداهایی که می‌ شنود به خود او تعلق دارد یا به یک شخص دیگر. این اختلال باعث می ‌شود مرز میان “خود” و “دیگری” محو شود.

در کتاب “ابیل آناتومی” اشاره می ‌شود که داستان واقعی خودکشی فردی با این وضعیت چگونه پیش می‌ رود. این فرد تصور می‌ کند که در حال آسیب زدن به شخص دیگری است، اما در حقیقت، به خود آسیب می‌ رساند. جالب اینجاست که پزشک معالج او گزارش داده که این فرد حتی هنگام اقدام به خودکشی، از دیدگاه شخص سوم به خود نگاه می ‌کرده و نمی ‌دانسته که در حال کشتن خودش است.

وقتی که فرد مبتلا به اختلال اسکیزوفرنی دچار فروپاشی شناختی می ‌شود، مرز میان خود و دیگران برای او کاملاً از بین می ‌رود. در چنین شرایطی، خودکشی او می ‌تواند به نوعی “دیگرکشی” تعبیر شود.

نقش ژن‌ها در بیماری اسکیزوفرنی و ارتباط آن با سلول‌های اختصاصی مغز

پژوهشگران با بررسی دقیق ژن ‌ها و سلول‌ های مغزی، به یافته ‌های جدیدی در مورد اسکیزوفرنی دست یافته ‌اند. آن ‌ها با نقشه‌ برداری از عوامل خطر ژنتیکی در سلول‌ های خاص مغزی، موفق به شناسایی سازوکارهای پیچیده مرتبط با این بیماری شدند.

در این مطالعه، دانشمندان با استفاده از روش‌ های پیشرفته تجزیه‌ و تحلیل ژنتیکی و سلولی، بررسی کردند که چگونه ژن ‌ها بر انواع مختلف سلول‌ های موجود در قشر پیشانی مغز تأثیر می ‌گذارند. نتایج نشان داد که نورون ‌های تحریکی، که مسئول انتقال پیام‌ های عصبی هستند، بیشترین تأثیر را از این ژن ‌ها دریافت می‌ کنند.

این یافته‌ ها ارتباط جدیدی را بین اسکیزوفرنی و اختلالات تکاملی دستگاه عصبی و ارتباطات سیناپسی (محل اتصال سلول‌ های عصبی) نشان می ‌دهد. همچنین، می ‌توان نتیجه گرفت که درمان ‌های مبتنی بر نقشه ‌های ژنتیکی می‌ توانند راه را برای روش ‌های درمانی هدفمند و شخصی ‌سازی ‌شده برای مبتلایان به اسکیزوفرنی هموار کنند.

تشخیص اسکیزوفرنی

متأسفانه تاکنون آزمایش یا تست خاصی برای تشخیص قطعی اسکیزوفرنی وجود ندارد. پزشک متخصص ابتدا علائم بیمار را به دقت بررسی کرده و برای اطمینان از علت بروز آن ‌ها، ممکن است تصویربرداری مغزی، آزمایش خون و سایر بررسی ‌های تخصصی را تجویز کند. هدف از این آزمایش ‌ها، رد احتمال تأثیر مسمومیت دارویی یا مصرف مواد مخدر بر بروز علائمی مانند توهم است.

در ادامه، برای تشخیص دقیق‌تر، پزشک ممکن است بیمار را به روان ‌پزشک یا روان‌ شناس ارجاع دهد. متخصصان مجرب مرکز پیروزی با انجام مصاحبه ‌های دقیق و مشاهده وضعیت روانی و رفتاری بیمار، تلاش می ‌کنند تا با ارزیابی جامع‌ تر، تشخیص قطعی را ارائه دهند.

فیلم The soloist

در مورد نوع نگاه و رفتار افراد با بیماران اسکیزوفرنی یا دیگر بیماری های روحی می باشد.

راه‌هایی برای حمایت از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی

• از افراد متخصص کمک دریافت کنید
• خود مراقبتی را برایشان پیشنهاد دهید.
• صمیمی باشید ولی حریم شخصی را رعایت کنید.
• حقیقت را برایشان یادآوری کنید.
• حامی آنها باشید.
• بحث نکنید و به حرف هایشان گوش دهید.

درمان بیماری اسکیزوفرنی

اسکیزوفرنی، با وجود شدت آن، خوشبختانه قابل کنترل است. با دریافت کمک ‌های حرفه ‌ای مناسب و متناسب با شدت اختلال، می ‌توان علائم بیماری را کاهش داد و به فرد کمک کرد تا زندگی خود را بهتر مدیریت کند.

دارودرمانی

با توجه به اینکه اسکیزوفرنی ریشه ‌های ژنتیکی و ارثی دارد، اولین و مهم ‌ترین روش درمان آن دارودرمانی است. داروهای ضدروان ‌پریشی نقش اساسی در کنترل علائم بیماری و پیشگیری از عود آن دارند. برای دریافت دارو با دوز مناسب و نظارت بر روند درمان، مراجعه به روانپزشک (متخصص اعصاب و روان) ضروری است.

بستری شدن در بیمارستان

در مواردی که کنترل علائم بیماری در خانه امکان ‌پذیر نیست و وضعیت بیمار بسیار بحرانی است، بستری شدن در بیمارستان توصیه می‌ شود. در محیط بیمارستان، با تنظیم دقیق داروها و مصرف آن تحت نظارت، شرایط بهتری برای بهبود بیمار فراهم می‌ شود. همچنین محیط آرام و قابل‌کنترل بیمارستان، برخلاف خانه که ممکن است تحت ‌تأثیر هیجانات نامناسب باشد، به بیمار کمک می ‌کند از مرحله حاد بیماری عبور کند. این روند نه ‌تنها برای بیمار مفید است، بلکه فشار روانی و مسئولیت خانواده را نیز کاهش می‌ دهد.

آموزش مهارت‌های اجتماعی

آموزش مهارت ‌های اجتماعی به بیمار کمک می ‌کند تا اضطراب خود را کاهش داده و آگاهی بیشتری درباره بیماری، داروها، عوارض جانبی و اهمیت رعایت برنامه درمانی کسب کند. هدف اصلی این آموزش ‌ها، توانمندسازی فرد برای بازگشت به اجتماع و زندگی مستقل است. این برنامه‌ ها وابستگی بیمار به مراکز مراقبتی را کاهش داده و او را تشویق می‌ کند که با خانواده و روانپزشک همکاری بیشتری داشته باشد.

درمان‌های ترمیم شناختی

این نوع درمان‌ ها برای بهبود مشکلات شناختی طراحی شده ‌اند. تمرکز آن ‌ها بر تقویت حافظه بلندمدت، انعطاف ‌پذیری شناختی و در نهایت افزایش توانایی ‌های اجتماعی بیمار است. این روش ‌ها می‌ توانند به صورت فردی یا گروهی اجرا شوند و به بهبود عملکرد کلی بیمار کمک کنند.

درمان شناختی-رفتاری: هدف اصلی درمان شناختی-رفتاری کاهش فشار روانی و بهبود عملکردهایی است که تحت ‌تأثیر بیماری مختل شده ‌اند. تحقیقات نشان داده ‌اند که این روش درمانی در کاهش استرس، پیشگیری از بستری مجدد و جلوگیری از عود بیماری مؤثر است. درمان شناختی-رفتاری همچنین به تغییر باورها، افکار و شناخت‌ هایی که بر خلق ‌و خو و رفتار فرد تأثیر می ‌گذارند، کمک می ‌کند.

این روش‌ های درمانی در کنار یکدیگر می‌ توانند کیفیت زندگی افراد مبتلا به اسکیزوفرنی را به میزان قابل ‌توجهی بهبود بخشند.

کلینیک پیروزی با بهره‌ گیری از تیمی متخصص در حوزه روان ‌پزشکی و روان ‌شناسی، قادر است اختلال اسکیزوفرنی را با استفاده از روش ‌های تشخیصی پیشرفته شناسایی کند. این کلینیک با ارائه خدمات متنوع مانند مشاوره ‌های تخصصی، روان‌ درمانی، دارو درمانی و حمایت ‌های مستمر، به کنترل و مدیریت این اختلال کمک می ‌کند. هدف اصلی کلینیک روانشناسی پیروزی، بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به اسکیزوفرنی و حمایت از خانواده‌ های آنان است. برای اطلاعات بیشتر و دریافت نوبت می ‌توانید با کلینیک تماس بگیرید.