ترس‌های ماندگار: همه چیز درباره اختلال استرس پس از تروما

اختلال استرس پس از تروما چیست؟

اختلال استرس پس از تروما (PTSD) یکی از مشکلات روان‌ شناختی است که پس از تجربه یک رویداد آسیب ‌زا به وجود می ‌آید.

بسیاری از افرادی که با موقعیت ‌های سخت و آسیب ‌زا روبه ‌رو می ‌شوند، ممکن است احساسات ناخوشایند، افکار منفی و خاطرات دردناکی را تجربه کنند. بااین ‌حال، معمولاً این احساسات با گذشت زمان کاهش می‌ یابد اما در برخی موارد، این واکنش ‌های ناخوشایند ادامه پیدا کرده و زندگی فرد را به ‌شدت مختل می ‌کنند. در چنین شرایطی، احتمال ابتلا به اختلال استرس پس از تروما مطرح می‌ شود.

نشانه های افراد مبتلا به اختلال استرس پس از تروما

• از صحبت کردن در مورد سانحه ای که رخ داده است، طفره می روند.
• هرگونه تداعی حادثه ی آسیب زا منقلبشان می کند.
• برای فرار از نشخوارهای ذهنی در طول روز می خوابند.
• علاقه ی خویش را برای فعالیت هایی که قبلا حالش را خوب میکرده ، از دست داده است.
• اعتماد کافی برای برقراری رابطه با دیگران را از دست داده اند.
• در موارد شدید فرد آسیب دیده توان گریه کردن را از دست می دهد.
• دور خودش حصار محکمی کشیده و اجازه ورود انسان های را نمی دهد.
• اختلال خواب دارند.
• فرد آسیب دیده دچار بی حسی روانی می شود.
• برای کنار آمدن با آن حادثه به رفتارهای نامناسبی از قبیل مصرف الکل و مواد روی می آورد.
• حس می کند شادی از درونش برای همیشه پر کشیده و دیگر قادر نخواهد شد حس آرامش را تجربه کند.
• نسبت به محیط خودش و حرف دیگران بسیار حساس شده و برای هر چیزی یک تعبیر منفی پیدا می کند.
• احساس می کند بسیار ضعیف شده و دیگر از پس کارهای خودش برنخواهد آمد.
• اعتماد خود را حتی نسبت به نزدیکترین انسان های اطرافش از دست داده است.
• برای ساعت ها می تواند در یک مکان و به یک نقطه خیره بماند و …

عوامل زمینه ساز مربوط به آسیب پذیری ابتلا به اختلال استرس پس از تروما (PTSD)

• وجود آسیب در دوران کودکی
• صفات مربوط به اختلالات شخصیتی مرزی، پارانوئید، وابسته یا ضد اجتماعی
• ناکافی بودن نظام حمایتی از جانب خانواده یا همتایان
• جنسیت مونث
• آسیب پذیری ارثی به بیماری های روانی
• تغییرات پر استرس اخیر در زندگی
• ادراک یک موقعیت کنترل کننده بیرونی (علت طبیعی) به عوض یک عامل درونی (علت انسانی)
• سابقه اخیر افراط در مصرف الکل

پیامدهای اختلال استرس پس از تروما در عملکرد افراد

PTSD با سطوح بالایی از دیسفانکشن در زمینه های شغلی، اجتماعی و عملکرد فیزیکی، کاهش کیفیت زندگی و مشکلات در سلامت جسمی رابطه همبستگی مثبت دارد. دیسفانکشن در زمینه های اجتماعی، میان فردی، رشدی، تحصیلی، سلامت جسمی و شغلی مشاهده می شود. در سمپل های جامعه و سربازان بازنشسته،PTSD با روابط اجتماعی و خانوادگی ضعیف، غیبت از سرکار، درآمد کمتر و موفقیت تحصیلی و شغلی کمتر، همراه است. (انجمن روانشناسی آمریکا، راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی DSM-5-TR، دکتر مهدی گنجی، تهران، ساوالان)

نحوه تشخیص PTSD یا اختلال استرس پس از تروما

پزشک معمولاً برای شناسایی اختلال استرس پس از تروما از روش ‌های زیر استفاده می ‌کند:

بررسی جسمانی

برای رد سایر مشکلاتی که ممکن است عامل علائم باشند.

ارزیابی روانشناختی

شامل گفتگو درباره نشانه ‌ها و وقایعی که باعث بروز آن‌ ها شده‌ اند.

استفاده از معیارهای تشخیصی

مطابق با دستورالعمل DSM-5 که توسط انجمن روانپزشکی آمریکا ارائه شده است.

شرایط لازم برای تشخیص PTSD

فرد باید در معرض یک رویداد شدید و تهدیدکننده زندگی قرار گرفته باشد که می ‌تواند شامل موارد زیر باشد:

تجربه مستقیم حادثه

مشاهده حادثه از نزدیک

شنیدن خبر آسیب یا مرگ یک فرد نزدیک

قرار گرفتن مکرر در معرض جزئیات آسیب ‌زا (مثلاً کارکنان امداد و نجات)

درمان اختلال استرس پس از تروما

مانند سایر اختلالات روان ‌پزشکی، برای PTSD نیز دو استراتژی کلی برای درمان وجود دارد: دارو درمانی و روان‌ درمانی.

دارودرمانی

داروهای بازدارنده بازجذب سروتونین مانند سرترالین و پاروکستین خط مقدم درمان PTSD هستند.

این داروها هم به ‌خوبی تحمل می ‌شوند و هم علائم متعدد و متفاوت این اختلال را کاهش می ‌دهند. علاوه بر آن، روی علائم اختلالات همراه مانند افسردگی و اضطراب نیز تأثیر می ‌گذارند. داروهای سه‌ حلقه‌ای (مانند ایمی ‌پرامین و آمی ‌تریپتیلین) و مهارکننده ‌های مونوآمین ‌اکسیداز نیز دارای اثربخشی تأییدشده ‌ای روی PTSD هستند.

روان ‌درمانی

انواع مختلفی از روان ‌درمانی، شامل روان ‌پویشی، رفتاردرمانی، شناخت ‌درمانی، درمان شناختی-رفتاری، هیپنوتیزم و حساسیت ‌زدایی منظم با حرکات چشم، دارای اثرات درمانی روی PTSD هستند.

درمان حمایتی بیش از سایر انواع روان ‌درمانی در اختلال استرس پس از تروما مورد استفاده قرار می ‌گیرد. در درمان حمایتی سعی می ‌شود تا حمایت لازم از بیمار صورت گیرد و تشویق شود تا درباره واقعه استرس ‌زا صحبت کند و آن را تجسم نماید. در درمان شناختی-رفتاری، افکار منفی و باورهای غیرواقع ‌بینانه بیمار درباره رویداد اصلاح می‌ شود و سعی می ‌شود تا انواع و اقسام مکانیسم‌ های مقابله ‌ای کارآمد به وی آموزش داده شود.

جمع ‌بندی و توصیه برای مراجعه به روانشناس

اختلال استرس پس از تروما معمولاً پس از تجربه یا مشاهده یک حادثه آسیب ‌زا بروز می‌ کند. اگرچه نمی ‌توان از تمام رویدادهای آسیب ‌زا پیشگیری کرد اما راه ‌هایی برای کاهش خطر ابتلا به این اختلال وجود دارد. همچنین، درمان ‌های مؤثری برای افرادی که دچار PTSD شده ‌اند در دسترس است.

در صورتی که شما یا عزیزانتان علائمی از PTSD را تجربه می ‌کنید، مراجعه به یک متخصص سلامت روان ضروری است. اگر استرس و اضطراب شما به حدی رسیده که بر زندگی روزمره ‌تان تأثیر گذاشته، حتماً از یک روانشناس یا روانپزشک کمک بگیرید. برای دریافت مشاوره تخصصی، می‌ توانید از خدمات مشاوره روانشناسی یا روانپزشکی مرکز تخصصی پیروزی نیز بهره ببرید.