اختلال نشخوار؛ عادتی نگران‌کننده که نیاز به درمان دارد!

اختلال نشخوار چیست؟ علائم، علل و راه های درمان

آیا ممکن است به اختلال نشخوار مبتلا باشید؟ مشکلات گوارشی و تغذیه‌ ای می‌ توانند تأثیر چشمگیری بر کیفیت زندگی ما داشته باشند و طیف گسترده ‌ای از اختلالات را شامل می ‌شوند. برای داشتن یک زندگی سالم و رضایت ‌بخش، شناخت دقیق این مشکلات و اقدام به موقع برای درمان آن ‌ها اهمیت زیادی دارد. اما آیا همه این اختلالات گوارشی قابل درمان هستند؟ یکی از مشکلات کمتر شناخته ‌شده در این حوزه، اختلال نشخوار یا سندرم نشخوار است. در این مقاله، به بررسی کامل این اختلال می‌ پردازیم. در صورتی که علائم این عارضه را در خود مشاهده می‌ کنید، می ‌توانید از طریق سایت کلینیک روانشناسی پیروزی با یک روانشناس یا روانپزشک، به ‌صورت حضوری یا آنلاین مشورت کنید.

اختلال نشخوار چیست؟

اختلال نشخوار (Rumination Disorder) یک وضعیت نادر است که در آن فرد غذایی را که بلعیده، بدون احساس تهوع یا استفراغ، از معده به دهان باز می‌ گرداند، دوباره می ‌جود و معمولاً قورت می‌ دهد. در برخی موارد، فرد ممکن است غذا را بیرون تف کند. این روند ممکن است چندین بار تکرار شود.

این اختلال که بیشتر در مردان دیده می‌ شود، معمولاً در نوزادان زیر یک سال بروز پیدا می ‌کند اما در کودکان بزرگ ‌تر، نوجوانان و حتی بزرگسالان نیز مشاهده می ‌شود. اگر این مشکل ادامه پیدا کند، می ‌تواند به سوء تغذیه، کاهش وزن شدید و در موارد حاد، حتی مرگ منجر شود. هرچند در بسیاری از موارد، اختلال خود به ‌خود برطرف می ‌شود اما در برخی افراد ممکن است به شکل مزمن و خطرناک باقی بماند.

این مشکل می ‌تواند با ناتوانی‌ های رشدی، تأخیرهای شناختی یا سایر مشکلات روان ‌شناختی مرتبط باشد. برای تشخیص این اختلال، فرد باید حداقل یک ماه این رفتار را تجربه کند.

معیارهای اختلال نشخوار

حداقل یک ماه است که فرد به طور مکرر غذا را از معده به دهان می آورد. غذای بالا آورده شده از معده به دهان، ممکن است دوباره جویده شده، دوباره بلعیده شود یا به بیرون تف شود.

نشخوار مکرر را نمی توان به یک عارضه معده ای-روده ای یا یک عارضه پزشکی دیگر نسبت داد. (مثلا، به ریفلاکس گوارشی یا به استنوزِ پیلور)

این رفتار صرفا به هنگام ابتلای فرد به آنورکسیا نروزا، بولیمیا نروزا، اختلال بینج ایتینگ یا اختلال ARFID روی نمی دهد.

اگر سمپتوم ها در هنگام ابتلای فرد به یک اختلال روانی دیگر روی دهند (مثلا، معلولین ذهنی یا یک اختلال عصبی-رشدی دیگر)، باید به اندازه کافی شدید باشند تا توصیه شود پزشکان و روان شناسان توجه خاصی به آن داشته باشند. (انجمن روانشناسی آمریکا، راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی DSM-5-TR، دکتر مهدی گنجی، تهران، ساوالان)

علائم اختلال نشخوار

اختلال نشخوار با مجموعه ‌ای از علائم جسمی و رفتاری همراه است که می ‌تواند تأثیرات جدی بر سلامت فرد بگذارد. این علائم شامل موارد زیر هستند:

جویدن دوباره‌ ی غذا

افراد مبتلا به این اختلال معمولاً غذای بلعیده ‌شده را از معده به دهان باز می ‌گردانند، دوباره آن را می‌ جوند و قورت می ‌دهند یا در برخی موارد آن را بیرون می ‌ریزند.

دل‌ دردهای مکرر

بازگرداندن مکرر غذا از معده می‌ تواند باعث تحریک دستگاه گوارش و ایجاد دردهای شکمی شود.

استفراغ مکرر غذا

در برخی موارد، فرد بدون احساس تهوع، غذای هضم ‌نشده را بالا می ‌آورد که ممکن است منجر به کمبود مواد مغذی و مشکلات گوارشی شود.

بوی بد دهان

باقی ماندن مواد غذایی در دهان و بازگرداندن مداوم آن از معده می ‌تواند باعث ایجاد بوی نامطبوع در دهان شود.

کاهش وزن ناخواسته

اگر این رفتار به طور مداوم ادامه پیدا کند، ممکن است فرد دچار سوء تغذیه، کاهش وزن شدید و کمبود ویتامین‌ ها و مواد معدنی شود.

این علائم می ‌توانند بسته به شدت اختلال و وضعیت جسمانی فرد، متغیر باشند. در برخی افراد، نشانه ‌ها خفیف و گذرا هستند، اما در موارد شدید، نیاز به مداخله پزشکی و درمان تخصصی وجود دارد.

پیامدهای اختلال نشخوار در عملکرد افراد

سوتغذیه ناشی از بالاآوری مکرر غذا ممکن است با تاهیر در رشد جسمی مرتبط باشد و در رشد و توانایی یادگیری تاثیر منفی بگذارد. بعضی افراد مسن تر مبتلا به اختلال نشخوار عمدا مصرف غذا را کاهش می دهند زیرا بالاآوردن غذا از سوی جامعه رفتاری پسندیده نیست. به همین دلیل، ممکن است کاهش وزن یا کم وزنی داشته باشند. در کودکان بزرگتر، نوجوانان و بزرگسالان، عملکرد اجتماعی با احتمال بیشتری تاثیر منفی خواهد دید. (انجمن روانشناسی آمریکا، راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی DSM-5-TR، دکتر مهدی گنجی، تهران، ساوالان)

علل ابتلا به اختلال نشخوار

علت دقیق اختلال نشخوار هنوز کاملاً مشخص نشده است اما به نظر می ‌رسد افزایش فشار در ناحیه شکم یکی از عواملی باشد که در بروز آن نقش دارد. این اختلال گاهی با بیماری ‌هایی مانند پرخوری عصبی، رفلاکس معده و گاستروپارزی اشتباه گرفته می ‌شود. در برخی موارد، افراد مبتلا به این سندروم ممکن است به مشکلات تخلیه مقعدی نیز دچار باشند.

این اختلال در نوزادان و افرادی که دچار ناتوانی ‌های رشدی هستند، به وفور مشاهده می ‌شود. همچنین این بیماری محدود به سن خاصی نیست و ممکن است در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان نیز بروز کند. افرادی که به اضطراب، افسردگی یا اختلالات روانی دیگر مبتلا هستند، بیشتر در معرض ابتلا به این سندروم قرار دارند.

درمان اختلال نشخوار

درمان سندرم نشخوار به عوامل مختلفی از جمله علائم، سن و وضعیت عمومی فرد بستگی دارد. همچنین شدت بیماری نیز در تعیین روش‌ های درمانی مؤثر تأثیرگذار است.

در حال حاضر هیچ دارویی برای درمان قطعی این اختلال وجود ندارد.

درمان اصلی معمولاً شامل رفتار درمانی برای اصلاح الگوهای نادرست است. یکی از روش ‌های رایج درمانی، تنفس دیافراگمی است. دیافراگم عضله‌ ای بزرگ و گنبدی ‌شکل در ناحیه پایه ریه ‌ها است که در این روش با کمک آن به فرد آموزش داده می ‌شود تا تنفس صحیحی داشته باشد و از فشار اضافی بر شکم جلوگیری کند.

این تکنیک معمولاً توسط روانشناس ‌های رفتاری آموزش داده می‌ شود و یادگیری آن ساده است. بهترین زمان برای انجام این تمرین، پیش از هر وعده غذایی است تا از برگشت غذا جلوگیری شود. با تمرین مداوم، اکثر افراد می‌ توانند به خوبی این روش را یاد بگیرند و علائم آزار دهنده این اختلال را کاهش دهند.