اضطراب جدایی در کودکان و بزرگسالان؛ چرا برخی افراد از ترک عزیزانشان می‌ترسند؟

همه چیز درباره اضطراب جدایی

اختلال اضطراب جدایی یکی از انواع اضطراب‌ هایی است که ممکن است به ‌سادگی تشخیص داده نشود اما تأثیرات آن بر زندگی فرد و خانواده ‌اش به ‌وضوح نمایان است. تصور کنید هر بار که بخواهید از کسی یا مکانی که به آن وابسته هستید فاصله بگیرید، دچار نگرانی و تنش شدیدی شوید. این احساس برای برخی افراد نه یک اتفاق نادر، بلکه بخشی از زندگی روزمره آن ‌هاست. این اختلال می ‌تواند از دوران کودکی آغاز شود و در صورت عدم درمان، تا بزرگسالی ادامه پیدا کند و چالش ‌های بسیاری را ایجاد کند. در این مطلب، به بررسی کامل این اختلال پرداخته ‌ایم و نشان داده ‌ایم که چگونه با مراجعه به یک متخصص ماهر می ‌توانید گام ‌های مؤثری برای کاهش و درمان اضطراب جدایی بردارید.

آیا فرزندتان بیش از حد به شما وابسته است؟

ترس از جدا شدن از والدین معمولاً از حدود ۱۸ ماهگی آغاز می ‌شود و واکنشی طبیعی است که پس از شروع توانایی راه رفتن در کودک بروز می‌ کند. کودکان در این سن گرایش به استقلال پیدا می ‌کنند اما این مسیر برایشان چنان دلهره ‌آور است که اغلب به والدین پناه می ‌برند تا اضطرابشان کاهش یابد. اگر اضطراب جدایی به ‌درستی مدیریت شود، معمولاً تا سن ۳ سالگی برطرف می‌ شود. اما زمانی که والدین روش ‌های صحیح برخورد با این مسئله را نمی ‌دانند، اضطراب طبیعی کودک می‌ تواند به اختلال تبدیل شود که هم والدین و هم کودک را تحت تأثیر قرار می ‌دهد.

عوامل دیگری مانند ژنتیک، نقل ‌مکان یا تغییر محیط نیز ممکن است به تشدید اضطراب جدایی کمک کنند، اما روان ‌شناسان معتقدند نقش والدین و شیوه ‌های تربیتی آن ‌ها در این مسئله تعیین‌ کننده است.

علائم اختلال اضطراب جدایی چیست؟

همانطور که اشاره شد، اضطراب جدایی به ترس یا نگرانی شدید درباره ‌ی جدایی از فردی که کودک به او دلبسته است، اطلاق می ‌شود. این اضطراب یک مرحله طبیعی از رشد کودکان است که به آنها کمک می‌ کند روابط را درک کرده و بر محیط خود تسلط یابند.

معمولاً اضطراب جدایی در حدود دو سالگی کاهش می‌ یابد، زمانی که کودک می ‌فهمد که والدین ممکن است از دید او خارج شوند، اما دوباره باز خواهند گشت. با این حال، ویژگی بارز اختلال اضطراب جدایی زمانی است که این اضطراب بیش از حد رشد فرد باشد. کودکان مبتلا به این اختلال ممکن است به طور مفرط به والدین خود بچسبند، از خوابیدن بدون حضور فرد دلبسته خود (معمولاً مادر) خودداری کنند، از شرکت در اردوها یا خوابیدن در خانه دوستانشان اجتناب کنند، یا حتی در صورت رفتن به اتاق دیگری، از شخصی بخواهند که با آنها باشد. این کودکان معمولاً پیش از جدایی علائم فیزیکی مانند سردرد، تهوع و استفراغ را تجربه می‌ کنند.

در بزرگسالان، این اختلال می ‌تواند به شکل احساس ناراحتی در سفرهای تنهایی، تجربه کابوس ‌هایی درباره ‌ی جدایی از افراد دلبسته، یا نگرانی بیش از حد در مورد فرزندان یا همسر بروز کند، به طوری که به طور مداوم مکان آنها را کنترل می‌ کنند.

هنگامی که جدایی اتفاق می ‌افتد، کودکان ممکن است غمگین و گوشه ‌گیر شوند یا در تمرکز بر روی کار یا بازی مشکل پیدا کنند. بسته به سن فرد، ممکن است از حیوانات، هیولاها، تاریکی، سارقان، آدم ‌ربایان، سفر با هواپیما یا سایر موقعیت ‌هایی که خطرناک تصور می ‌شوند، بترسند. برخی افراد، بدون توجه به سنشان، زمانی که از عزیزان خود جدا می ‌شوند، احساس دلتنگی شدید می‌ کنند.

تجربه اختلال اضطراب جدایی می ‌تواند برای اعضای خانواده ناخوشایند و پر از ناامیدی باشد و منجر به درگیری‌ ها و رنجش ‌ها شود. این اختلال شایع ‌ترین نوع اضطراب در کودکان زیر 12 سال است و در حالی که بیشتر در کودکان دیده می ‌شود، در بزرگسالان نیز مشاهده می ‌شود. شیوع این اختلال در بین مردان و زنان یکسان است. از آنجا که این اختلال مانع از استقلال فرد می‌ شود، می‌ تواند مشکلاتی ایجاد کرده و در بسیاری از موارد منجر به شکست در روابط بین فردی و عدم موفقیت شغلی گردد.

اضطراب جدایی در بزرگسالی خود را با علائم زیر نشان می‌دهد:

• پریشانی شدید هنگام دور شدن از نزدیکان
• فکر کردن مکرر به از دست دادن عزیزان و تجسم نبودن آنها
• ترس از فاصله گرفتن از نزدیکان و اجتناب از مستقل بودن
• دیدن کابوس های تکراری با موضوع جدایی از عزیزان و …

عوامل خطر و پیش آگهی اختلال اضطراب جدایی

عوامل محیطی: اختلال اضطراب جدایی معمولا بعد از وقوع یک عامل استرس زا در زندگی شروع می شود، مخصوصا بعد از یک از دست دادن. طبق بعضی تحقیقات، قربانی قلدری شدن در کودکی یک ریسک فاکتور برای ایجاد اختلال اضطراب جدایی است. در بزرگسالان جوان، سایر مثال های استرسورهای زندگی عبارتند از ترک کردن خانه پدری، وارد یک رابطه رمانتیک شدن و بچه دار شدن. والدینی که بیش از حد از فرزندان مواظبت می کنند یا در کارهای آنها دخالت می کنند ممکن است در ایجاد اختلال اضطراب جدایی هم در کودکی و هم در بزرگسالی نقش داشته باشند.

عوامل ژنتیک و فیزیولوژیک: طبق بعضی شواهد، اختلال اضطراب جدایی ممکن است ارثی باشد. در یک نمونه از دوقلوهای 6 ساله، وراثت پذیری این اختلال 73 درصد تخمین زده شد و تعداد دختران مبتلا بیشتر از پسران بود.

(انجمن روانشناسی آمریکا، راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی DSM-5-TR، دکتر مهدی گنجی، تهران، ساوالان)

چگونه به کودکان احساس امنیت دهیم؟

• اوقات مفیدی را با کودکان سپری کنید.
• کودکانی که گرمی، نوازش و محبت بیشتری را با والدینشان تجربه می کنند، بهتر با شرایط جدید سازگار می شوند. بنابراین به کودکتان نگاه کنید، با او صحبت کنید، به او لبخند بزنید و او را در آغوش بگیرید.
• در حد امکان جدایی ها را به حداقل برسانید.
• به فامیل و دوستانتان بگویید که انتظارات شما از آنها چیست؟
• به کودکتان در برقراری ارتباط امن با دیگران فرصت دهید.
• کودک را زمانی که با افراد جدید صحبت می کند و یا به آنها لبخند می زند، تشویق کنید.
• زمانی که کودکتان مضطرب می شود آرامش خود را حفظ کنید.
• رفتار مناسب را تشویق کنید.
• به دیگران اجازه دهید با کودک شما ارتباط برقرار کنند.
• زمانی که می خواهید کودک را ترک کنید، باثبات و محکم باشید.
• قبل از ترک کودک، او را با مراقب و پرستارش آشنا کنید.

(شعیبی، فاطمه، اضطراب جدایی، قم، موسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان)

4 بازی برای اضطراب جدایی در کودکان

بازی جدایی و بازگشت

والدین می توانند با فرزندان خود شبیه سازی کنند که به مدت کوتاهی از خانه خارج می شوند و سپس به خانه برمی گردند. این بازی به کودکان نشان می دهد که جدایی موقتی است و والدین همیشه بازمی گردند.

بازی قصه گویی مشترک

والدین و کودکان می توانند داستان هایی درباره جدایی و دوستی بسازند. والدین داستان هایی از تجربیات خود با جدایی تعریف کنند و به کودکان کمک کنند تا احساساتشان را درک کنند.

بازی مدال دوست داشتنی

والدین می توانند برای فرزندان خود مدال های دست ساز بسازند که نشان دهنده دوستی و عشق آنها باشد. این مدال ها می توانند به کودکان یادآوری کنند که حتی زمانی که والدین در کنار آنها نیستند، عشق و دوستی همیشه وجود دارد.

بازی پیام‌های محبت آمیز

والدین می توانند برای فرزندان خود پیام هایی محبت آمیز بنویسند و آن‌ها را در مکان های مختلف خانه پنهان کنند. این پیام ها می توانند یادآوری از عشق و حمایت والدین باشند و به فرزندان کمک کنند تا در زمان جدایی احساس تنهایی نکنند.

آیا اضطراب جدایی در کودکان و بزرگسالان قابل درمان است؟

بله، اضطراب جدایی قابل درمان است و بهترین روش ‌های درمانی شامل موارد زیر می ‌شود:

درمان‌های روان‌ شناختی

1. درمان شناختی-رفتاری: کمک به تغییر الگوهای فکری و رفتاری ناسالم.
2. رفتار درمانی دیالکتیکی: تمرکز بر مدیریت احساسات و مهارت‌ های ارتباطی.
3. خانواده ‌درمانی: تقویت روابط خانوادگی و حمایت از فرد مبتلا.
4. گروه ‌درمانی: ایجاد حس حمایت و همدلی در گروه‌ های درمانی.

دارو درمانی

در موارد شدید، روانپزشک ممکن است برای کاهش علائم، داروهایی مانند مهارکننده ‌های انتخابی بازجذب سروتونین یا داروهای خانواده بنزودیازپین‌ ها تجویز کند. این داروها به کنترل اضطراب و علائم مرتبط کمک می‌ کنند.

بهترین کلینیک روانشناسی برای درمان اضطراب کجاست؟

یکی از بهترین مراکز برای درمان اضطراب، کلینیک پیروزی است. این کلینیک با حضور بهترین متخصصان و روانپزشکان، خدمات کاملی برای درمان اختلالات روانی از جمله اضطراب جدایی ارائه می‌ دهد. در این مرکز، روند تشخیص و درمان با دقت و بر اساس استانداردهای علمی انجام می ‌شود.

اگر به درمان ‌هایی نظیر روان ‌درمانی، دارودرمانی یا روش ‌های پیشرفته مانند rTMS برای اضطراب، افسردگی، وسواس یا حتی بیماری ‌های پیچیده ‌تری مانند پارکینسون نیاز دارید، کلینیک پیروزی خدماتی باکیفیت و هزینه ‌ای مناسب به شما ارائه می‌ کند.

اختلال اضطراب جدایی ممکن است در کودکان و بزرگسالان دیده شود. افراد مبتلا معمولاً نگرانی شدیدی نسبت به جدایی از عزیزان یا ترس از دست دادن آن ‌ها دارند. تشخیص این اختلال توسط یک متخصص اعصاب و روان انجام می ‌شود و درمان آن می ‌تواند شامل روان ‌درمانی، دارو درمانی و … باشد.

برای درمان اضطراب و سایر اختلالات روانی، مراجعه به کلینیک پیروزی انتخابی مطمئن و مؤثر است.