اختلال طیف اوتیسم (ASD) چیست و چه علائمی دارد؟

اختلال طیف اوتیسم (ASD)

برای درک هرچه بهتر اوتیسم، باید بدانید که این اصطلاح به گروهی از اختلالات عصبی رشدی اشاره دارد که تحت عنوان طیف اوتیسم (ASD) شناخته می ‌شوند. این اختلال عمدتاً با دشواری در برقراری ارتباط و تعاملات اجتماعی همراه است. افراد مبتلا به اوتیسم معمولاً رفتارهای محدود، تکراری و الگوهای کلیشه ‌ای از خود نشان می ‌دهند. واژه “طیف” نشان‌ دهنده تنوع گسترده علائم و شدت آن ‌ها در میان افراد مختلف است. همچنین، این اختلال در پسران نسبت به دختران شیوع بیشتری دارد و به طور کلی چهار برابر بیشتر مشاهده می ‌شود. برای آشنایی بیشتر با علائم، روش ‌های تشخیص و درمان اوتیسم، ادامه این مقاله از سایت کلینیک روانشناسی پیروزی را مطالعه کنید.

.

اوتیسم چیست؟

اوتیسم یا اختلال طیف اوتیسم (ASD)، یک اختلال رشدی عصبی است که در اوایل کودکی ظاهر می‌ شود و معمولاً قبل از سه سالگی قابل تشخیص است. این اختلال به شدت متنوع است و در کودکان به شکل ‌های مختلفی بروز می ‌کند. ویژگی ‌های اصلی اوتیسم شامل چالش در ارتباطات اجتماعی و رفتارهای تکراری و محدود است. کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است در درک و استفاده از زبان گفتاری یا غیرگفتاری، ایجاد و نگهداری روابط با همسالان و درک عواطف دیگران با مشکل مواجه شوند.

این کودکان اغلب به الگوهای رفتاری تکراری و موضوعات خاصی علاقه مند می ‌شوند و ممکن است با تغییرات در محیط یا روال روزانه به سختی کنار بیایند. اختلال طیف اوتیسم شامل طیف وسیعی از توانایی ‌ها و محدودیت ‌ها می‌ شود؛ برخی کودکان ممکن است کم تواناتر باشند و به کمک‌ های بیشتری نیاز داشته باشند، در حالی که برخی دیگر ممکن است استعداد های خاص یا بالایی در زمینه ‌های خاص از جمله هنر یا ریاضیات نشان دهند.

علل دقیق اوتیسم هنوز به خوبی شناخته نشده ‌اند، اما تحقیقات نشان می‌ دهند که عوامل ژنتیکی و محیطی هر دو در بروز آن نقش دارند. برای مثال، برخی از تحقیقات نشان داده ‌اند که این اختلال می ‌تواند مرتبط با تغییرات ژنتیکی خاص یا عوامل محیطی مانند آلودگی ‌ها و عفونت ‌ها باشد.

تشخیص زودهنگام اوتیسم اهمیت ویژه ‌ای دارد چرا که می ‌تواند به مداخلات زودهنگام مانند کار درمانی و گفتار درمانی منجر شود. این مداخلات می ‌توانند تأثیر مثبتی بر رشد مهارت‌ های اجتماعی و ارتباطی کودک داشته باشند و به او کمک کنند تا بهتر با محیط اطراف تعامل کند.

به علاوه، ایجاد یک فضای حمایت‌ گر در منزل و مدرسه بسیار مهم است. این شامل درک، پذیرش و انطباق با نیازهای خاص کودک و فراهم ‌سازی محیطی است که به او اطمینان دهد و فرصت ‌های مناسبی برای یادگیری و رشد فراهم کند. در نهایت، جامعه نیز نقش مهمی در توانمندسازی کودکان مبتلا به اوتیسم دارد، با ایجاد آگاهی و پذیرش تنوع در توانایی ‌ها و نیازها، می‌ توانیم به بهبود کیفیت زندگی آنان کمک کنیم.

دلایل بروز اختلال طیف اوتیسم

علت دقیق اوتیسم هنوز به طور کامل مشخص نشده است، اما پژوهش ‌ها نشان می ‌دهند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی می ‌توانند در ایجاد این اختلال نقش داشته باشند.

برخی تحقیقات جدید نشان داده ‌اند که جهش ‌های ژنتیکی که ممکن است به سن بالای والدین در زمان بارداری مرتبط باشند، می ‌توانند عاملی برای این اختلال باشند. این جهش ‌ها می‌ توانند باعث ایجاد تنوع در نقص ‌های عصبی شده و عملکرد سیستم عصبی را تحت تأثیر قرار دهند.

همچنین شواهد حاکی از آن است که اختلال اوتیسم ممکن است ناشی از عدم رشد طبیعی سلول ‌های مغز جنین در مراحل اولیه شکل‌ گیری باشد. این اختلال رشد می ‌تواند منجر به تغییر در ساختار مغز و عملکرد شبکه ‌های عصبی شود، که توانایی ‌های اجتماعی، زبانی، حرکتی و سایر مهارت‌ های مرتبط را مختل می ‌کند.

علاوه بر این، همانطور که گفتیم شیوع اوتیسم در پسران حدود چهار برابر بیشتر از دختران است. این تفاوت می ‌تواند به تأثیرات هورمونی مانند قرار گرفتن جنین در معرض سطوح بالای تستوسترون در رحم مرتبط باشد.

سطوح اختلال طیف اوتیسم

سطح یک (خفیف)

• بدون وجود حمایت در ارتباطات اجتماعی دچار مشکل می شوند.
• تلاش های ناموفق برای دوست یابی دارند.
• اغلب در شروع کردن ارتباط دچار مشکل می شوند.
• در برنامه ریزی و سازماندهی دارای ضعف هستند.
• نظریه ذهن در این افراد ضعیف است.

سطح دو (متوسط)

• حتی در صورت حمایت، نارسایی قابل ملاحظه در مهارت های اجتماعی و کلامی دارند.
• دارای علایق خاص و محدود هستند.
• ارتباط کلامی آنها بسیار نامتعارف است.
• دارای انعطاف ناپذیری در رفتار می باشند.
• نسبت به تغییر مقاومت نشان می دهند.
• در توجه و تمرکز دچار آشفتگی و اختلال می شوند.

سطح سه (شدید)

• نارسایی شدید در مهارت های اجتماعی کلامی و غیر کلامی دارند.
• دارای رفتارهای بسیار محدود و تکراری هستند.
• در سازگاری با محیط دشواری شدید دارند.
• در صورت ایجاد تغییر در محیط به شدت به هم می ریزند.
• در تغییر تمرکز وعمل اختلال شدید دارند.

ملاک های تشخیصی اوتیسم

نقص در ارتباط و تعاملات اجتماعی

• نقص در تعامل اجتماعی عاطفی
• نقص در اشتراک علایق، احساسات و عاطفه
• ناتوانی در شروع یا پاسخگویی به تعاملات اجتماعی
• نقص در رفتارهای ارتباطی غیر کلامی
• نقص در شروع، حفظ و درک روابط

الگوهای محدود و تکراری رفتار

• حرکات کلیشه ای یا تکراری
• اصرار بر الگوهای تکراری
• پایبندی غیر قابل انعطاف به روتین ها
• علایق بسیار محدود و ثابت
• دلبستگی شدید به اشیا غیر عادی

علائم اختلال طیف اوتیسم به طور کلی

• خودداری از تماس چشمی
• ردیف کردن اشیا و اسباب بازی ها
• ناتوانی در حفظ تماس چشمی
• داشتن اکولالیا (بارها و بارها کلمات و عبارات را تکرار می کنند.)
• عدم واکنش به نام
• داشتن بازی های نامتعارف
• ناتوانی در بروز حالات چهره
• تمرکز روی قسمت های خاصی از اشیا
• استفاده محدود از حرکات ساده
• از تغییرات جزئی ناراحت می شوند
• عدم داشتن علایق مشترک با دیگران
• داشتن علایق وسواسی
• عدم استفاده از انگشت اشاره برای نشان دادن چیزی یا کسی
• پیروی از روتین های تکراری
• ناتوانی در درک احساسات دیگران
• داشتن حساسیت های حسی
• عدم توجه به دیگر کودکان

ارتباط تزریق واکسن با اوتیسم

بسیاری از والدین نگران این موضوع هستند که برخی واکسن ها برای کودکشان خطر آفرین است. دانشگاه امراض کودکان در آمریکا و موسسه دارویی (IOM) اعلام کردند که هیچ نوع واکسن و یا ترکیبات واکسنی مسئول ایجاد بیماری اوتیسم نیستند. آنها گفتند که فواید واکسن زدن خیلی بیشتر از خطرات احتمالی آن است.

رابطه اوتیسم با افکار خودکشی یا رفتارهای خودکشی

افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم در مقایسه با افراد فاقد اختلال طیف اوتیسم بیشتر در خطر مرگ ناشی از خودکشی قرار دارند. در یک مطالعه معلوم شد کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم که مهارت های ضعیف تری در ارتباط اجتماعی داشتند، در مقایسه با کودکانی که نقص در مهارت های اجتماعی نداشتند، تا رسیدن به 16 سالگی با احتمال بیشتری قصد خودکشی، افکار خودکشی و برنامه های خودکشی داشتند و با احتمال بیشتری در نتیجه آنها به خودشان جراحت وارد می کردند. نوجوانان و بزرگسالان جوان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم در مقایسه با نوجوانان و بزرگسالان گروه کنترل که از لحاظ سن و جنس با آنها یکسان هستند، حتی بعد از نظر گرفته شدن عوامل دموگرافیک و اختلالات روانی کاموربید، با احتمال بیشتری در خطر اقدام به خودکشی قرار دارند. (انجمن روانپزشکی آمریکا، 1401، راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی DSM-5-TR، دکتر مهدی گنجی، جلد یک، ساوالان)

درمان اوتیسم

همانطور که اشاره شد، اوتیسم یک اختلال مادام العمر می باشد و تا به امروز درمان قطعی برای آن کشف نشده است منتهی برخی از روش ها وجود دارند که اگر به درستی اجرا شوند، می توانند علائم موجود در هر کودک را تا حد زیادی کنترل کنند.

انتخاب هرکدام از این روش ها به عواملی مانند شدت اختلال، سن فرد، امکانات موجود و دیگر فاکتورها بستگی دارد. به طور کلی، این درمان‌ ها به دسته ‌های زیر تقسیم می‌ شوند، اگرچه هرکدام می ‌توانند شامل رویکردها و تکنیک‌ های مختلفی باشند. بر اساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، درمان ‌های موجود برای اوتیسم عبارتند از:

– رویکرد تحلیلی رفتاری (ABA)

– رویکرد رشدی (توسعه ‌ای)

– رویکرد آموزشی

– رویکرد اجتماعی-ارتباطی

– استفاده از دارو

– رویکرد روان ‌شناسی

– رویکردهای مکمل و جایگزین

روانشناسان و روانپزشکان مرکز مشاوره پیروزی با تشخیص و غربالگری صحیح، قادر به کنترل علائم کودکان اوتیسم می باشند. اگر فکر می کنید علائم ذکر شده در کودک خود یا نزدیکانتان وجود دارد، جهت بررسی دقیق می توانید نوبت خود را در مرکز مشاوره و روانشناسی پیروزی رزرو کنید.