بهترین روش‌های درمان اختلال آگورافوبیا

آگورافوبیا چیست؟ از درک تا رهایی

آگورافوبیا (Agoraphobia)  نوعی اختلال اضطرابی است که باعث ایجاد ترسی غیرمنطقی و شدید در موقعیت‌ هایی مانند فضاهای بسته، شلوغی بیش از حد یا دور شدن از خانه می ‌شود. خوشبختانه، اگر این اختلال به ‌موقع تشخیص داده شود، با روش ‌هایی همچون درمان دارویی، درمان شناختی ‌رفتاری و تغییر سبک زندگی قابل کنترل و درمان است.

این نوع ترس می ‌تواند با اختلال در عملکرد روزانه، کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. بسیاری از افراد ممکن است در طول زندگی و در سنین مختلف با ترس از موقعیت ‌های خاص روبه‌ رو شوند. اما معمولاً این نوع ترس ‌ها زودگذر هستند و پس از مدتی فراموش می‌ شوند.

با این حال، برخی افراد دچار ترسی عمیق و مداوم می‌ شوند که نظم زندگی ‌شان را مختل می ‌کند. هنگامی که این ترس در موقعیت ‌هایی مانند فضاهای بسته یا مکان ‌های شلوغ نمود پیدا کند، آگورافوبیا نامیده می‌ شود.

زندگی با ترس نباید به یک عادت تبدیل شود. در این مقاله از سایت کلینیک روانشناسی پیروزی با ما همراه باشید تا به بررسی آگورافوبیا، علائم آن و روش ‌های مؤثر برای درمان این اختلال بپردازیم.

تعریف آگورافوبیا

آگورافوبیا یا بازار هراسی به معنای ترس از حضور در مکان ‌های عمومی، کوچه و بازار یا مسافرت به ‌تنهایی است. افراد مبتلا از بودن در خارج از خانه یا رفتن به مکان ‌های عمومی بدون همراه هراس دارند. این اختلال می‌ تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و بیش از نیمی از موارد آن با حملات هراس (پنیک) همراه است.

– حالت خفیف: سبک زندگی فرد عادی است و در صورت ضرورت، می‌ تواند به ‌تنهایی سفر کند.

– حالت متوسط: سبک زندگی کمی مختل شده و فرد می ‌تواند برای خرید یا دیدار آشنایان در نزدیکی خانه به ‌تنهایی برود، اما از سفر به‌ تنهایی اجتناب می ‌کند.

– حالت شدید: فرد به‌ هیچ‌وجه قادر به ترک خانه به ‌تنهایی نیست.

بیشتر موارد آگورافوبیا با حملات پنیک همراه هستند. برخی معتقدند که حملات هراس، علت اصلی این اختلال است و از طریق شرطی‌ سازی به وجود می ‌آید. در برخی موارد، این اختلال پس از وقوع یک حادثه یا رویداد ناگوار آغاز می ‌شود.

روانکاوان ریشه این اختلال را اضطراب جدایی می ‌دانند. ترس از تنها بودن در مکان ‌های عمومی، به شکل نمادین، نشان ‌دهنده اضطراب ناشی از ترس از طرد شدن است. این وضعیت با مکانیسم ‌های روانی مانند واپس ‌زنی و جابجایی مرتبط دانسته می‌ شود.

واژه “آگورافوبیا” از کلمه یونانی “آگورا” به معنای بازار گرفته شده است. این اختلال به اضطراب در موقعیت ‌هایی اشاره دارد که در صورت بروز علائم اضطرابی، می‌ توانند خجالت ‌آور یا گریزناپذیر باشند. از جمله موقعیت‌ های هراس ‌آور می ‌توان به مکان ‌های شلوغ مانند فروشگاه‌ ها، جمعیت ‌های انبوه، قطار، پل یا مسافرت‌ های طولانی جاده‌ ای اشاره کرد. بسیاری از مبتلایان حتی قادر به ترک خانه نیستند و افرادی که خارج می ‌شوند نیز با پریشانی این کار را انجام می ‌دهند.

آگورافوبیا به‌ شدت با اختلال پنیک مرتبط است. در اغلب موارد، افراد مبتلا به اختلال پنیک از آگورافوبیا نیز رنج می ‌برند. به همین دلیل، علائم این دو اختلال بسیار شبیه به یکدیگر هستند. گاهی اوقات، حضور اجباری در یک مکان خاص می‌ تواند باعث بروز حملات پنیک شود که این تجربه، ترس فرد از مکان ‌های عمومی را تشدید می ‌کند.

علائم و نشانه‌های آگورافوبیا

آگورافوبیا اغلب با افکار اضطرابی مانند ترس از غش کردن یا از دست دادن کنترل در حضور جمع همراه است و معمولاً منجر به اجتناب از حضور در این مکان‌ ها می‌شود. علائم شایع عبارتند از:

– تپش قلب

– تعریق

– لرزش یا رعشه

– احساس کوتاهی نفس یا خفگی

– درد یا ناراحتی قفسه سینه

– تهوع یا ناراحتی شکمی

– سرگیجه، تلوتلو خوردن یا احساس ضعف

– ترس از دست دادن کنترل یا مرگ

– پارستزی (احساس کرختی یا سوزن‌ سوزن شدن)

این علائم معمولاً هنگام قرار گرفتن در موقعیت ‌های شلوغ و هراس ‌آور ظاهر می ‌شوند.

پیامدهای آگورافوبیا در عملکرد افراد

مثل سایر اختلالات اضطرابی، آگورافوبیا با دیسفانکشن، ناتوانی در انجام دادن وظایف مختلفی که از نقش های مختلف فرد انتظار می رود، بازدهی نداشتن در محیط شغلی و روزهای غیبت از کار به علت ناتوانی، مرتبط است. شدت آگورافوبیا یک تعیین کننده قوی برای میزان دیسفانکشن است و فرقی نمی کند که فرد به طور همزمان به اختلال پنیک، حملات پنیک یا سایر عارضه های کاموربید نیز مبتلا است یا نه.

افراد مبتلا به آگورافوبیا ممکن است به طور کامل خانه نشین باشند یا قادر نباشند کار کنند. افراد مبتلا به پنیک دیسوردر همراه با آگورافوبیا که اختلالشان در سن پایین شروع شده است با احتمال کمتری متاهل هستند.  (انجمن روانپزشکی آمریکا، 1401، راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی DSM-5-TR، دکتر مهدی گنجی، جلد یک، ساوالان)

علت آگورافوبیا

آگورافوبیا را نمی توان به یک علت واحد نسبت داد. علاوه بر مسائل مادرزادی و ژنتیک، وجود سایر بیماری ها، تجارب یادگیری شده مانند دیدن موقعیت های بی پناهی در سایر افراد، استرس های محیطی و به طور کلی همه مسائلی که در پرورش ما نقش داشته اند، باعث بروز بیماری آگورافوبیا می شوند.

عوارض آگورافوبیا

آگورافوبیا می‌ تواند زندگی فرد را به ‌شدت محدود کند و در موارد شدید، او را کاملاً به خانه ‌نشینی و وابستگی به دیگران سوق دهد. این اختلال بدون درمان می ‌تواند سال ‌ها ادامه داشته باشد و کیفیت زندگی را به‌ شدت کاهش دهد.

اغلب افراد مبتلا به آگورافوبیا به ‌طور همزمان از اختلالات دیگری نیز رنج می ‌برند، از جمله:

– افسردگی: ناشی از انزوا و کاهش فعالیت‌ های روزمره.

– اعتیاد به مواد مخدر یا الکل: تلاشی برای فرار از اضطراب.

– اختلالات اضطرابی و شخصیتی: مانند اختلال وحشت ‌زدگی یا اضطراب اجتماعی.

این شرایط می ‌تواند روابط فردی، شغل و زندگی اجتماعی را مختل کند. اما با درمان مناسب مانند رفتاردرمانی شناختی و مدیریت اضطراب، عوارض این اختلال قابل کنترل و کاهش است.

 درمان آگورافوبیا

درمان آگورافوبیا شامل ترکیبی از روش‌ های دارویی و روان ‌درمانی است که بر اساس شدت علائم و نیازهای بیمار انتخاب می ‌شوند. در ادامه به روش ‌های اصلی درمان اشاره شده است:

1. دارودرمانی

داروهایی با واکنش سریع

بنزودیازپین ‌هایی مانند آلپرازولام، لورازپام و کلونازپام معمولاً برای کاهش فوری اضطراب استفاده می ‌شوند. با این حال، مصرف طولانی ‌مدت این داروها می ‌تواند عوارضی مانند وابستگی، سرگیجه، بی‌ حالی و رخوت ایجاد کند.

داروهای جایگزین

در مواردی که درمان شناختی-رفتاری مؤثر نباشد، داروهایی مانند ایمی ‌پرامین به ‌عنوان گزینه پیشنهادی مطرح می‌ شوند

2. روان ‌درمانی

الف) روان ‌درمانی بینش ‌محور

این روش به بیمار کمک می‌ کند تا نسبت به تعارضات روان ‌شناختی خود آگاهی پیدا کند و از بروز رفتارهای ناسازگارانه جلوگیری کند.

ب) رفتاردرمانی

شامل تکنیک‌ هایی است که به کاهش حساسیت و اضطراب فرد کمک می ‌کنند:

– تقویت مثبت و منفی: برای تغییر رفتارهای نادرست.

– حساسیت ‌زدایی سیستماتیک: قرار دادن بیمار در مواجهه با موقعیت‌ های اضطراب ‌آور به‌ صورت تدریجی.

– مواجهه ‌سازی: بیمار را به‌ صورت مستقیم با موقعیت ‌های استرس ‌زا مواجه می ‌کنند.

– هیپنوتیزم و آرام‌سازی: برای کاهش اضطراب و تقویت آرامش.

ج) شناخت‌ درمانی

بر این فرض استوار است که رفتارهای ناسازگارانه ناشی از تحریف ‌های شناختی در افکار بیمار است. این درمان کوتاه ‌مدت و تعاملی است و معمولاً شامل تکالیف خانگی برای اصلاح افکار منفی و تحریف ‌شده می ‌باشد.

د) روان‌ درمانی مجازی

با استفاده از برنامه ‌های کامپیوتری، بیماران به‌ صورت آواتار در محیط‌ های شلوغ قرار می ‌گیرند و از طریق شرطی‌ سازی تدریجی بر اضطراب خود غلبه می ‌کنند.

3. شرطی ‌سازی و مواجهه ‌سازی تدریجی

یکی از روش‌ های مؤثر درمان این است که بیمار به‌ تدریج با مکان ‌ها و شرایط اضطراب ‌زا مواجه شود. هدف این است که فرد متوجه شود در این موقعیت ‌ها خطری او را تهدید نمی ‌کند. این روش در کنار تکنیک‌ های آرام‌ سازی و رفتاردرمانی نتایج خوبی به همراه دارد.

4. تشخیص و مدیریت اولیه

پیش از شروع درمان، باید اختلال افسردگی رد شود. از آنجا که اجتناب یکی از عوامل اصلی تداوم آگورافوبیا است، بیمار باید در موقعیت ‌های اضطراب ‌آور باقی بماند تا اضطراب او به ‌تدریج کاهش یابد.

5. ترکیب درمان ‌های دارویی و غیردارویی

بهترین روش درمان آگورافوبیا ترکیب رفتاردرمانی و دارودرمانی است. تکنیک ‌هایی مانند حساسیت‌ زدایی تدریجی، مواجهه ‌سازی، هیپنوتیزم و آموزش آرام ‌سازی در کنار روانکاوی و خانواده ‌درمانی به ‌طور مؤثری به بهبود این اختلال کمک می ‌کنند.

با توجه به شیوع بالای آگورافوبیا و اختلال در زندگی روزمره مبتلایان، تشخیص و درمان زودهنگام این اختلال بسیار اهمیت دارد. درمان مناسب می ‌تواند به بازگشت فرد به زندگی عادی کمک کرده و کیفیت زندگی او را بهبود بخشد.

کلینیک پیروزی با بهره‌ گیری از تیمی مجرب از روان‌ پزشکان و روان ‌شناسان، آماده ارائه خدمات تخصصی برای تشخیص و درمان آگورافوبیا است. با استفاده از روش ‌های پیشرفته درمانی و برنامه‌ های شخصی ‌سازی ‌شده، این کلینیک می ‌تواند به شما یا عزیزانتان کمک کند تا بر این اختلال غلبه کرده و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشید.