خود زشت انگاری چیست و چرا نباید آن را نادیده گرفت؟

اختلال خود زشت ‌انگاری یا بادی دیسمورفیک (Body Dysmorphic Disorder) نوعی اختلال روانی است که در آن فرد به طور مداوم به نقایص یا ایرادهای ظاهری خود فکر می ‌کند. این ایرادات معمولاً بسیار جزئی یا حتی غیرقابل تشخیص برای دیگران هستند، اما فرد مبتلا احساس ناراحتی و شرمساری شدیدی نسبت به آن‌ ها دارد. این وضعیت می ‌تواند باعث ایجاد اضطراب شدید شود و حتی فرد را به اجتناب از موقعیت ‌های اجتماعی سوق دهد. در این مقاله سعی بر بررسی کامل این اختلال داریم، پس با ما همراه باشید.

خود زشت انگاری

اختلال خود زشت انگاری چیست؟

سندرم خود زشت ‌انگاری یا اختلال بد شکلی بدن  (BDD = Body Dysmorphic Disorder) نوعی اختلال روانی است که در آن فرد به صورت مداوم به نقایص ظاهری خود فکر می‌ کند و نمی ‌تواند این افکار را متوقف کند. این نقایص اغلب بسیار جزئی هستند و ممکن است دیگران حتی متوجه آن ‌ها نشوند. اما فرد مبتلا به دلیل این مشکلات ظاهری احساس شرم، خجالت و اضطراب زیادی را تجربه می ‌کند که در بسیاری موارد به کناره ‌گیری از روابط اجتماعی منجر می‌ شود.

فرد مبتلا به خود زشت ‌انگاری به شدت بر ظاهر خود متمرکز است و مرتباً در مقابل آینه ظاهر خود را چک می ‌کند. این افراد ممکن است به طور مکرر آرایش کنند یا ساعت ‌ها به بررسی ظاهر خود در آینه بپردازند. آن‌ ها اغلب تصور می‌ کنند بخشی از صورت یا بدنشان، مثل اندام ‌ها، هماهنگی ندارد. این وسواس منجر به رفتارهای تکراری، مانند چک کردن مداوم آینه، می‌ شود که به نوبه خود اضطراب و پریشانی را افزایش داده و توانایی فرد در انجام فعالیت ‌های روزانه را کاهش می ‌دهد.

برای برطرف کردن نقایص ظاهری، فرد ممکن است زمان و هزینه زیادی را صرف محصولات آرایشی یا راه‌ حل ‌های مختلف کند. با این حال، این اقدامات تنها احساس رضایت موقتی ایجاد کرده و اضطراب او دوباره باز می‌ گردد. در نتیجه، فرد همچنان به دنبال روش‌ های جدید برای رفع این نقایص خواهد بود.

این اختلال هم در زنان و هم در مردان دیده می ‌شود و به جنس خاصی محدود نیست. درمان اختلال خود زشت ‌انگاری معمولاً شامل دارودرمانی و روش ‌های رفتارشناختی است.

معیارهای اختلال بادی دیسمورفیک

فرد به طور دائم نگران است و فکر می کند یک یا چند نقص یا عیب در ظاهر فیزیکی دارد، ولی دیگران این نقص ها را نمی بینند یا آنها را بسیار جزئی می دانند.

در مرحله ای از این اختلال، فرد، در واکنش به نگرانی های خود درباره ظاهرش، رفتارهای تکراری داشته است (مثلا، خودش را به طور دائم در آینه برانداز کرده، به طور افراطی موهایش را شانه زده یا خودش را آرایش کرده است، پوست های مرده را از صورت یا بدنش کنده، یا به طور دائم از دیگران قوت قلب و دلگرمی خواسته است) یا اعمال ذهنی تکراری انجام داده است (مثلا، ظاهر خودش را با ظاهر دیگران مقایسه کرده است).

این اشتغال ذهنی باعث رنج شخصی یا نابسامانی شدید در عملکرد اجتماعی، شغلی یا عملکرد در سایر جنبه های مهم زندگی شده است.

اشتغال ذهنی درباره ظاهر خود، علت دیگری ندارد. (مثلا، نگرانی درباره چاق شدن یا وزن بدن در یکی از اختلالات خورد و خوراک).

(انجمن روانپزشکی آمریکا، 1401، راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی DSM-5-TR، دکتر مهدی گنجی، جلد یک، ساوالان)

سلفی زیاد نشان دهنده اختلال روانی است!

به گفته انجمن روانشناسی امریکا سلفی گرفتن به میزان حداقل 3 بار در روز نشانه اختلال خود شیفتگی، خود زشت انگاری و یا کمبود اعتماد به نفس است!

اختلال بادی دیسمورفیک

علل ایجاد اختلال خود زشت ‌انگاری

دقیقاً مشخص نیست چه عواملی باعث بروز اختلال خود زشت انگاری می‌ شود. مانند بسیاری از اختلالات روانی، این مشکل نیز احتمالاً ناشی از ترکیبی از عوامل مختلف است که عبارتند از:

ژنتیک

اگر یکی از خویشاوندان نزدیک شما به اختلال خود زشت‌ انگاری، اختلال وسواس اجباری یا افسردگی مبتلا باشد، احتمال ابتلای شما به این اختلال بیشتر خواهد بود.

عدم تعادل شیمیایی در مغز

مشکلات در تعادل مواد شیمیایی مغز می‌ تواند در ایجاد این اختلال نقش داشته باشد.

تجارب منفی شخصی

تجربه‌ های منفی، مانند انتقاد یا تمسخر درباره ظاهر و شکل بدن، ممکن است منجر به ایجاد ارزیابی ‌های منفی از خود و شکل ‌گیری این اختلال شود.

عوارض اختلال بادی دیسمورفیک

اختلال خود زشت ‌انگاری می ‌تواند به مشکلات زیر منجر شود:

– احساس شرم، گناه یا تنهایی

– منزوی شدن برای مقابله با اضطراب

– افسردگی و اضطراب

– سوء مصرف مواد مخدر یا الکل

– اختلالات خوردن

– افکار خودکشی یا آسیب به خود و …

عوارض اختلال خود زشت ‌انگاری

مایکل جکسون و اختلال خود زشت انگاری

مایکل جکسون، یکی از موفق ‌ترین هنرمندان دنیای سرگرمی، موسیقی و نمایش، با تغییرات ظاهری گسترده ‌ای مواجه شد که توجه بسیاری را به خود جلب کرد. این تغییرات همواره منبع شایعات و گمانه ‌زنی ‌های زیادی بوده است. مهم‌ترین این شایعات شامل تغییر رنگ پوست و جراحی ‌های بینی او می ‌شود.

برخی منابع ادعا می ‌کنند که مایکل و برادرانش در کودکی تحت تنبیه‌ های شدید پدرشان قرار می‌ گرفتند. این رفتارها، همراه با تمسخر مایکل به دلیل ظاهرش، تأثیرات روانی عمیقی بر او گذاشت. به ‌علاوه، او به سو‌ء استفاده جنسی از کودکان نیز متهم شد، اتهامی که همواره جنجال‌ برانگیز باقی ماند.

تغییرات ظاهری مایکل با عمل ‌های جراحی متعدد آغاز شد که به گفته خودش، برای بهبود ظاهر و صدایش بوده است. او طی 30 سال بیش از 100 عمل جراحی انجام داد و در نهایت به مفهومی از کامل بودن رسید که باز هم بسیاری از اطرافیانش آن را غیرعادی می ‌دانستند.

عده ‌ای باور دارند که مایکل به دلیل تلاش برای شباهت به “دایانا راس”، یا حتی پدر متوفایش، این مسیر را دنبال کرده است.

برخی کارشناسان معتقدند که او ممکن است به اختلال خود زشت انگاری مبتلا بوده باشد، اختلالی که در آن فرد نمی‌ تواند نگرانی ‌های خود درباره ظاهرش را کنترل کند.

علل ایجاد اختلال خود زشت ‌انگاری

آیا جراحی می ‌تواند ذهن افراد مبتلا به اختلال خود زشت انگاری را آرام کند؟

در صورتی که جراحی زیبایی آرامشی برای فرد مبتلا ایجاد کند، این آرامش معمولاً موقتی است؛ زیرا مشکل اصلی یعنی اختلال خود زشت ‌انگاری همچنان به قوت خود باقی است و درمان نشده است. فرد ممکن است پس از عمل، به ناحیه دیگری از بدن خود حساسیت پیدا کند یا حتی همان بخشی را که جراحی کرده، باز هم نپسندد. دلیل این امر این است که نقص‌ های موردنظر یا بسیار جزئی هستند یا توسط دیگران قابل مشاهده نیستند.

جراح تنها می ‌تواند تغییرات فیزیکی در نقطه موردنظر اعمال کند، اما نمی ‌تواند افکار و احساسات فرد را تغییر دهد. به ‌عنوان مثال، اگر جراحی روی بینی فرد انجام شود، ممکن است او باز هم از نتیجه راضی نباشد. به همین دلیل، یک جراح حرفه ‌ای و با تجربه، در صورت شک به وجود این اختلال، باید بیمار را به روانپزشک ارجاع دهد و پیش از انجام عمل، تأییدیه روانپزشک را دریافت کند.

البته باید توجه داشت که همه افرادی که اقدام به جراحی زیبایی می‌ کنند، به اختلال خود زشت انگاری مبتلا نیستند. این اختلال زمانی تشخیص داده می‌ شود که علائم بیمارگونه در فرد ظاهر شده باشد و طی یک مصاحبه بالینی توسط روانپزشک تأیید

جراحی و اختلال خود زشت انگاری

اگر به اختلال خود زشت ‌انگاری دچار هستیم، چه باید کنیم؟

اگر گمان می ‌کنید به این اختلال مبتلا هستید، قبل از نتیجه‌ گیری قطعی، اقدامات زیر را انجام دهید:

  1. با خانواده یا پزشک خود مشورت کنید.
  2. از پزشک بخواهید شما را به یک متخصص روان‌کاو یا روان ‌پزشک معرفی کند.
  3. با مراجعه به روان ‌کاو یا روان ‌پزشک، اجازه دهید او تشخیص دهد که آیا واقعاً به این اختلال دچار هستید یا خیر.
  4. در صورت تأیید تشخیص، جلسات درمانی خود را منظم دنبال کنید، چراکه درمان این اختلال زمان ‌بر است.
  5. با درمانگر خود صادق و شفاف باشید؛ اگر احساس افسردگی یا نگرانی دارید، حتماً او را در جریان قرار دهید.
  6. اجازه دهید افراد مورد اعتماد شما را در این مسیر حمایت کنند. لازم نیست به تنهایی بار درمان را به دوش بکشید.

درمان شناختی رفتاری برای اختلال خود زشت انگاری

در این روش درمانگر تلاش می‌ کند تفکر، رفتار و باورهای فرد را تغییر دهد. در این فرایند، فرد متوجه می ‌شود که چرا به این شکل فکر می ‌کند و چگونه این افکار بر رفتار او اثر می‌ گذارد. درمانگر به بیمار کمک می‌ کند تا از افکار منفی فاصله بگیرد و ارزیابی مثبت ‌تری نسبت به خود داشته باشد. همچنین، فرد روش ‌هایی را می ‌آموزد تا وسواس‌ هایی مانند چک کردن مداوم خود در آینه را کاهش دهد.

درمان دارویی برای اختلال خود زشت ‌انگاری

تحقیقات نشان داده است که برخی داروهای ضدافسردگی از دسته مهارکننده‌ذهای بازجذب سروتونین می ‌توانند علائم این اختلال را در حداقل نیمی از بیماران کاهش دهند. داروهایی مانند فلوکستین، فلووکسامین و سیتالوپرام نمونه‌ هایی از این دسته هستند.

کلینیک پیروزی با ارائه خدمات درمانی جامع و استفاده از روش‌ های نوین مانند درمان شناختی-رفتاری و دارودرمانی، به افرادی که به اختلال خود زشت انگاری مبتلا هستند، کمک می ‌کند تا افکار و رفتارهای منفی خود را تغییر دهند. در این مرکز، درمان ‌های فردی و تخصصی برای مدیریت وسواس‌ های ذهنی و بهبود تصویر بدنی ارائه می ‌شود. اگر این اختلال بر زندگی شما تأثیر گذاشته، کلینیک پیروزی می‌ تواند مسیر درمانی مؤثری را برای شما فراهم کند.

دریافت نوبت:

جهت دریافت مشاوره فردی از متخصصین و مشاورین کلینیک پیروزی کافی‌ست با شماره‌های زیر تماس بگیرید:

شماره تماس یپروزی: ۰۲۱۷۷۴۳۱۶۴۹
شماره تماس قیطریه: 02126456903

ساعات کار

روزهای هفته 8:00 – 17:00
پنج شنبه با هماهنگی
جمعه تعطیل

آخرین مطالب

  • اسکیزوفرنی

اسکیزوفرنی چگونه بر ذهن و زندگی افراد تأثیر می‌گذارد؟

بهمن ۲۳ام, ۱۴۰۳|بدون دیدگاه

اسکیزوفرنی، صدای ناشناخته ذهن اسکیزوفرنی یا شیزوفرنی یک اختلال روانی جدی است که بر نحوه تفکر، احساس و رفتار افراد تأثیر عمیقی می ‌گذارد. این بیماری می ‌تواند منجر به توهم، هذیان و اختلال [...]

  • اختلال نقص توجه – بیش‌فعالی در بزرگسالان

تشخیص اختلال نقص توجه – بیش‌فعالی بزرگسالان؛ آیا شما هم مبتلا هستید؟

بهمن ۲۲ام, ۱۴۰۳|بدون دیدگاه

نگاهی به اختلال نقص توجه – بیش‌فعالی بزرگسالان بیش‌فعالی یا اختلال نقص توجه - بیش‌فعالی بزرگسالان (ADHD)  یک اختلال عصبی ‌رشدی است که در کودکان و بزرگسالان دیده می ‌شود. افراد مبتلا به این [...]

بازدید روزانه 3

ثبت قرار ملاقات

شما می‌توانید از طریق این دکمه، جلسه مشاوره تنظیم نمایید…