چرا بعضی ها از صمیمیت فرار می کنند؟ آشنایی با سبک دلبستگی اجتنابی
یکی از الگوهای رفتاری که ریشه در دوران اولیه زندگی دارد، سبک دلبستگی اجتنابی است. شیوه ای که افراد برای برقراری و مدیریت روابط نزدیک خود انتخاب می کنند، معمولاً بازتابی از تجربه های اولیه آن ها با والدین در دوران کودکی است. این الگوها به شکلی ناآگاهانه در ذهن شکل می گیرند و می توانند در نسل های مختلف تکرار شوند.
سبک دلبستگی اجتنابی، با نوعی فاصله گیری عاطفی و تظاهر به استقلال شناخته می شود. افرادی که در این الگو قرار دارند، اغلب در تلاش برای برقراری ارتباط هستند، اما در عین حال از وابستگی هیجانی و اتکا به دیگران پرهیز می کنند. در این مطلب، به طور عمیق تری به ویژگی ها و پیامدها
ی این سبک رفتاری خواهیم پرداخت.
سبک دلبستگی اجتنابی چیست؟
سبک دلبستگی اجتنابی یکی از انواع الگوهای دلبستگی ناایمن است که در آن فرد تمایل دارد از نزدیکی عاطفی با دیگران پرهیز کند. این افراد معمولاً در روابط نزدیک دچار ناراحتی می شوند، نیازهای هیجانی خود را انکار می کنند و سعی دارند به طور افراطی به استقلال تکیه کنند. آن ها اغلب به دلیل تجربیات اولیه ناکافی در پاسخ گویی عاطفی والدین، یاد می گیرند که نیازهای خود را سرکوب کرده و به جای تکیه بر دیگران، به خود متکی باشند. (برمن، کارن. روان‌شناسی رشد ۲روان‌شناسی نوجوانی تا بزرگسالی. ترجمه‌ی یحیی سیدمحمدی. تهران: نشر روان. صفحه ۱۶۵.)
نشانه های رفتاری دلبستگی اجتنابی از کودکی تا بزرگسالی
کودکانی که سبک دلبستگی اجتنابی در آن ها شکل می گیرد، معمولاً در ظاهر بی نیاز از محبت و توجه به نظر می رسند. آن ها صمیمیت را پس می زنند و تماس فیزیکی یا ابراز علاقه از سوی دیگران را رد می کنند، اما در درون، در مواجهه با فشار روانی، اضطراب عمیقی را تجربه می کنند؛ اضطرابی که به شکل پنهان باقی می ماند.
این کودکان ممکن است در کنار والدین خود باقی بمانند اما ارتباطی گرم یا عاطفی با آن ها برقرار نکنند. گرچه ظاهرشان آرام است، اما طوفانی از احساسات سرکوب شده درون شان جریان دارد.
در بزرگسالی نیز، این سبک دلبستگی با خود پیامدهایی به همراه دارد. افرادی با سبک اجتنابی معمولاً با صمیمیت در روابط مشکل دارند. وقتی طرف مقابل سعی می کند رابطه را عمیق تر کند، ممکن است احساس خفگی کنند و عقب نشینی کنند. آن ها ترجیح می دهند به تنهایی از پس چالش ها بربیایند، تمایلی به بیان احساسات ندارند و از مواجهه مستقیم با تعارض ها طفره می روند.
این افراد اغلب چهره ای مستقل و بی نیاز از دیگران از خود نشان می دهند. در عین داشتن اعتماد به نفس ظاهری، دیدگاه منفی و بدبینانه ای نسبت به دیگران دارند. تمرکز آن ها بیشتر بر خواسته های شخصی است تا تعاملات متقابل. خودداری از گله مندی، انکار ناراحتی ها و فرار از گفتگوهای ناراحت کننده از دیگر ویژگی های شاخص این الگوی دلبستگی است.
چرا الگوی دلبستگی اجتنابی در فرد شکل می گیرد؟
برای درک چرایی شکل گیری دلبستگی اجتنابی، ابتدا باید به ارتباط کودک با والدین در سال های نخست زندگی توجه کرد. سبک های دلبستگی، بازتابی از تجربه های نخستین ما در رابطه با کسانی ست که مسئول مراقبت و حمایت از ما بودند. زمانی که این ارتباط دچار اختلال شود، زمینه برای پیدایش الگوهای ناسالم در روابط آینده فراهم می گردد.
در مورد سبک اجتنابی، یکی از دلایل اصلی، مواجهه کودک با والدینی است که او را نادیده می گیرند یا سرد و طردکننده رفتار می کنند. کودکی که بارها تلاش کرده احساسات یا نیازهایش را ابراز کند اما با بی اعتنایی یا واکنش منفی روبه رو شده، به تدریج یاد می گیرد که ابراز نیاز، نتیجه ای در بر ندارد. در نتیجه، او تصمیم می گیرد که روی دیگران حساب نکند و به تنهایی از پس مشکلات برآید.
بی پاسخ ماندن نیازهای عاطفی، تجربه های مکرر بی مهری یا بی توجهی، و احساس بی پناهی در لحظات حساس، همه می توانند ذهن کودک را به سمت یک باور نیرومند سوق دهند: «اگر می خواهم به چیزی برسم، فقط باید به خودم تکیه کنم.» این باور، بعدها در روابط عاطفی نیز بروز پیدا می کند و به شکل فاصله گیری هیجانی، پرهیز از صمیمیت و تلاش برای کنترل احساسات دیده می شود.
تأثیر تجربه ترس در شکل گیری دلبستگی اجتنابی
کودک برای رشد عاطفی سالم، نیازمند رابطه ای امن و پاسخگو با مراقبان اصلی اش است. اما هنگامی که احساسات او نادیده گرفته شده یا مکرراً بی پاسخ بماند، در فضایی از ناامنی و اضطراب گرفتار می شود. به مرور، ذهن کودک یاد می گیرد که ابراز نیازهای عاطفی بی نتیجه است و تلاش برای دریافت آرامش فقط با بی توجهی یا سرزنش مواجه خواهد شد.
در چنین شرایطی، نوعی فاصله گیری هیجانی در کودک شکل می گیرد. مراقبانی که از نظر عاطفی در دسترس نیستند یا نسبت به ناراحتی های کودک واکنش نشان نمی دهند، الگوی اجتناب را در ذهن او تقویت می کنند. کودک در این فضا، ناچار به سرکوب احساسات خود می شود و به جای رجوع به دیگران برای تسلی، یاد می گیرد از نیازهایش فاصله بگیرد؛ روندی که زمینه ساز شکل گیری دلبستگی اجتنابی در آینده خواهد بود.
پیامدهای آسیب زا در روابط نزدیک از نگاه افراد دارای سبک دلبستگی اجتنابی
افرادی که با سبک دلبستگی اجتنابی وارد رابطه می شوند، اغلب در آرزوی نزدیکی و پیوند عاطفی اند، اما در عمل، رفتارهایی بروز می دهند که مانع شکل گیری روابط عمیق و پایدار می شود. این تناقض، نه تنها برای خود فرد چالش برانگیز است، بلکه شریک عاطفی او را نیز سردرگم و خسته می کند.
بی میلی به صمیمیت واقعی
این افراد به دلیل ترس از طرد شدن، حصاری نامرئی به دور خود می کشند. ارتباط کلامی درباره احساسات برایشان دشوار است و معمولاً از گفت و گوهای عاطفی طفره می روند. همین موضوع، طرف مقابل را با دیواری از سکوت و ابهام مواجه می کند.
فشار درونی و انکار هیجانات
برای افراد اجتنابی، ابراز احساسات برابر با آسیب پذیر شدن تلقی می شود. آن ها به جای بیان مستقیم نیازها یا ناراحتی ها، احساساتشان را در قالب بدخلقی، انتقاد یا سکوت سنگین پنهان می کنند. همین امر سبب می شود که نه تنها شریکشان نتواند به درستی آن ها را درک کند، بلکه ارتباط سالم نیز از بین برود.
ناتوانی در تداوم روابط
با عمیق شدن رابطه، فرد اجتنابی ممکن است ناخودآگاه دنبال بهانه ای برای عقب نشینی باشد. گاه با طرح مشکلات غیرواقعی یا بیان جملاتی مانند “فکر نمی کنم برای رابطه جدی آماده باشم”، ارتباط را به سمت پایان سوق می دهند.
رفتارهای دوپهلو و گیج کننده
نوسان رفتاری از جمله ویژگی های بارز این افراد است. ممکن است در یک لحظه رفتارشان صمیمی و گرم باشد و در لحظه ای دیگر کاملاً سرد و دور. چنین رفتارهایی شریک عاطفی را دچار تردید، ناامنی و خستگی ذهنی می کند.
تمرکز بر عیب جویی
یکی از مکانیسم های دفاعی رایج در افراد اجتنابی، تمرکز افراطی بر ایرادهای ظاهراً بی اهمیت شریک عاطفی شان است. این افراد به جای پذیرش رابطه با تمام کاستی های آن، مدام در حال انتقاد از رفتارهای روزمره مثل نحوه صحبت کردن، عادات غذایی یا سبک زندگی طرف مقابل هستند.
درمان سبک دلبستگی اجتنابی
دلبستگی اجتنابی یکی از الگوهای ناپایدار ارتباطی است که می تواند روابط فردی، عاطفی و اجتماعی را با چالش های جدی مواجه کند. درمان این سبک دلبستگی مستلزم فرآیندی تدریجی، عمیق و مبتنی بر خودآگاهی است.
نخستین گام در درمان، شناسایی الگوهای ناکارآمد در روابط بین فردی است؛ فرد باید آگاه شود که چگونه اجتناب از صمیمیت، سرکوب احساسات و خودبسندگی افراطی، مانع از شکل گیری روابط معنادار می شود. در این مسیر، روان درمانی به ویژه درمان های مبتنی بر دلبستگی، شناختی-رفتاری و طرحواره درمانی می توانند بسیار مؤثر باشند.
در جلسات درمانی، به افراد کمک می شود تا:
-
به احساسات سرکوب شده خود دسترسی پیدا کنند
-
هیجانات را به شیوه ای سالم بیان کنند
-
الگوهای ارتباطی ایمن تری را تجربه و تمرین کنند
-
تصویر ذهنی خود از روابط نزدیک را بازسازی کنند
یکی دیگر از عوامل مهم در بهبود دلبستگی اجتنابی، تجربه یک رابطه درمانی امن با درمانگر است؛ جایی که فرد بدون ترس از طرد یا قضاوت، بتواند آسیب پذیری را تمرین کرده و اعتماد را بازسازی کند. (برمن، کارن. ۱۳۹۷. روان‌شناسی رشد ۲ روان‌شناسی نوجوانی تا بزرگسالی. ترجمه یحیی سیدمحمدی. تهران: نشر روان، ص ۱۷۱–۱۷۳)
کلام آخر
سبک دلبستگی اجتنابی می تواند مانعی جدی در مسیر ایجاد روابط عمیق و سالم باشد، اما با کمک درمان های تخصصی و حمایت مناسب، امکان تغییر و رشد وجود دارد. کلینیک پیروزی با بهره گیری از تیمی مجرب در حوزه روان شناسی و درمان های مبتنی بر دلبستگی، آماده است تا شما را در شناسایی و رفع مشکلات دلبستگی همراهی کند و راه های ایجاد روابط بهتر و پایدارتر را به شما آموزش دهد. اگر به دنبال بهبود کیفیت روابط عاطفی و زندگی روانی خود هستید، مراجعه به کلینیک پیروزی می تواند گام مؤثری در این مسیر باشد.
دریافت نوبت:
شماره تماس یپروزی: 
۰۲۱۷۷۴۳۱۶۴۹
شماره تماس قیطریه: 02126456903
ساعات کار
| روزهای هفته | 8:00 – 17:00 |
| پنج شنبه | با هماهنگی |
| جمعه | تعطیل |
تماس:۰۲۱-۷۷۴۳۱۶۴۹
آخرین مطالب
چرا بعضی ها از صمیمیت فرار می کنند؟ آشنایی با سبک دلبستگی اجتنابی
چرا بعضی ها از صمیمیت فرار می کنند؟ آشنایی با سبک دلبستگی اجتنابی یکی از الگوهای رفتاری که ریشه در دوران اولیه زندگی دارد، سبک دلبستگی اجتنابی است. شیوه ای که افراد برای برقراری [...]
تاثیر بخشش خیانت بر سلامت روان و روابط عاطفی
آیا می توان خیانت را بخشید؟ نگاهی روان شناسانه به بخشش خیانت مواجهه با خیانت در یک رابطه عاطفی می تواند یکی از سنگین ترین و پیچیده ترین تجربه های زندگی باشد. وقتی اعتماد [...]
